Technology Khabar १ बैशाख २०८२, सोमबार
काठमाडौं ।
क्यालिफोर्नियामा आधारित स्पिनलञ्च नामक एउटा स्टार्टअपले सयौं चप्टिएको आकारका “माइक्रोस्याटेलाइट” हरूलाई एकैपटक लो-अर्थ अर्बिट (एलईओ) मा प्रक्षेपण गर्ने योजना बनाएको छ।
ती स्याटेलाइटहरूलाई विशाल केन्द्रवर्ती तोपबाट रकेटमार्फत अन्तरिक्षमा प्रक्षेपण गरिनेछ। प्यानकेक जस्ता आकारका यस्ता अन्तरिक्ष यानहरूको पहिलो झोँटा अर्को वर्षमै अन्तरिक्षमा पठाइन सक्नेछ — र यसले नयाँ कीर्तिमान कायम गर्न सक्नेछ।
लाइभसाइन्सका अनुसार स्पिनलञ्च नामक निजी कम्पनीले विशाल तोपजस्ता मेसिनहरूको प्रयोग गरेर पेलोडहरूलाई अन्तरिक्षमा प्रक्षेपण गर्ने लक्ष्य राखेको छ।
यस्ता “तोप” हरूले भ्याकुम सिल्ड च्याम्बरभित्र स्पिन गरिने हातहरू प्रयोग गरेर अन्तरिक्ष यानहरूलाई तीव्र गतिको गतिमा घुमाउने गर्छन् र बन्दुकको नालबाट गोलीभन्दा छिटो वेगमा माथि हानेर पठाउने गर्छन्।
यस नवीन प्रविधिको प्रयोग गरेर कम्पनीले आफ्नै मेरिडियन स्पेस नामक स्याटेलाइट कन्स्टेलेशन स्थापना गर्ने लक्ष्य लिएको छ जसले स्पेसएक्सको स्टारलिंक नेटवर्कलाई सस्तो विकल्पको रूपमा टक्कर दिन सक्ने दावी कम्पनीले गरेको छ।
गत अप्रिल ३ मा स्पिनलञ्चले कोन्सबर्ग डिफेन्स एण्ड एरोस्पेस (केडीए) बाट १२ मिलियन डलर लगानी प्राप्त गरेको घोषणा गर्यो, जसले गर्दा कम्पनीको कुल लगानी करिब १५० मिलियन डलर पुगेको छ।
सोही घोषणामा मेरिडियन स्पेस तारामण्डलको पहिलो २५० वटा स्याटेलाइट निर्माण गर्न केडीए अन्तर्गतको नानोएभियोनिक्स चयन गरिएको जानकारी पनि दिइएको थियो। यी स्याटेलाइटहरू सन् २०२६ मा हुने इन-अर्बिट परीक्षण प्रक्षेपणमा अन्तरिक्षमा पठाइन सक्ने बताइएको छ।
त्यसै दिन नानोएभियोनिक्सले नयाँ स्याटेलाइटहरूको बारेमा विस्तृत जानकारी दिँदै एउटा भिडियो सार्वजनिक गर्यो। यसमा देखाइएअनुसार, प्रत्येक स्याटेलाइट चेप्टो डिस्क आकारको हुनेछ र “लन्च बस” भित्र एकअर्काको माथि राखेर, प्यानकेकको थुप्रोजस्तै, राखिनेछ।
हरेक स्याटेलाइटको चौडाइ ७.५ फिट (२.२ मिटर) र तौल करिब १५४ पाउन्ड (७० किलोग्राम) हुनेछ, जुन अधिकांश सञ्चार स्याटेलाइटहरूभन्दा धेरै हलुका हो। उदाहरणका लागि स्टारलिंकका हालका भी२ स्याटेलाइटहरू करिब १,७६० पाउन्ड (८०० किलोग्राम) तौलका छन्।
यदि सबै स्याटेलाइटहरू अर्को वर्ष सफलतापूर्वक एलईओ मा पठाइएको खण्डमा यसले हालसम्मको एकैपटक सबैभन्दा धेरै अन्तरिक्ष यान प्रक्षेपणको कीर्तिमान तोड्नेछ। हाल यो कीर्तिमान स्पेसएक्सको ट्रान्स्पोर्टर-१ मिशनको नाममा छ, जसले सन् २०२१ मा १४३ वटा स्याटेलाइट प्रक्षेपण गरेको थियो स्पेस डटकमले उल्लेख गरेको छ।
गत अप्रिल ३ मा स्पिनलञ्चले कोन्सबर्ग डिफेन्स एण्ड एरोस्पेस (केडीए) बाट १२ मिलियन डलर लगानी प्राप्त गरेको घोषणा गर्यो, जसले गर्दा कम्पनीको कुल लगानी करिब १५० मिलियन डलर पुगेको छ। सोही घोषणामा मेरिडियन स्पेस तारामण्डलको पहिलो २५० वटा स्याटेलाइट निर्माण गर्न केडीए अन्तर्गतको नानोएभियोनिक्स चयन गरिएको जानकारी पनि दिइएको थियो। यी स्याटेलाइटहरू सन् २०२६ मा हुने इन-अर्बिट परीक्षण प्रक्षेपणमा अन्तरिक्षमा पठाइन सक्ने बताइएको छ।
त्यसै दिन नानोएभियोनिक्सले नयाँ स्याटेलाइटहरूको बारेमा विस्तृत जानकारी दिँदै एउटा भिडियो सार्वजनिक गर्यो। यसमा देखाइएअनुसार, प्रत्येक स्याटेलाइट चेप्टो डिस्क आकारको हुनेछ र “लन्च बस” भित्र एकअर्काको माथि राखेर, प्यानकेकको थुप्रोजस्तै, राखिनेछ।
हरेक स्याटेलाइटको चौडाइ ७.५ फिट (२.२ मिटर) र तौल करिब १५४ पाउन्ड (७० किलोग्राम) हुनेछ, जुन अधिकांश सञ्चार स्याटेलाइटहरूभन्दा धेरै हलुका हो। उदाहरणका लागि स्टारलिंकका हालका भी२ स्याटेलाइटहरू करिब १,७६० पाउन्ड (८०० किलोग्राम) तौलका छन्।
यदि सबै स्याटेलाइटहरू अर्को वर्ष सफलतापूर्वक एलईओ मा पठाइएको खण्डमा यसले हालसम्मको एकैपटक सबैभन्दा धेरै अन्तरिक्ष यान प्रक्षेपणको कीर्तिमान तोड्नेछ। हाल यो कीर्तिमान स्पेसएक्सको ट्रान्स्पोर्टर-१ मिशनको नाममा छ, जसले सन् २०२१ मा १४३ वटा स्याटेलाइट प्रक्षेपण गरेको थियो स्पेस डटकमले उल्लेख गरेको छ।
स्पिनलञ्चले यसअघि न्यू मेक्सिकोस्थित आफ्नो सबअर्बिटल एक्सलरेटर प्रयोग गरेर १० वटा रकेट प्रक्षेपण गरिसकेको छ। सो मेसिनको निर्वात कक्ष करिब १०८ फिट (३३ मिटर) चौडा छ र वस्तुहरूलाई ५,००० माइल प्रतिघण्टा (८,००० किलोमिटर प्रतिघण्टा) सम्मको गतिमा स्पिन गराउने क्षमता राख्छ। सन् २०२२ को सेप्टेम्बरमा गरिएको पछिल्लो प्रक्षेपणमा कम्पनीले पहिलो पटक सफलतापूर्वक विभिन्न पेलोडहरूलाई उपकक्षीय उचाइमा पुर्याएको थियो।
परीक्षण प्रक्षेपणहरूका क्रममा, रकेटलाई माथिल्लो वायुमण्डलतर्फ प्रक्षेपण गर्नुअघि त्यसलाई स्पिन गराउने प्रक्रिया ३० मिनेटसम्म चल्यो र यस क्रममा रकेटले १०,००० जी सम्मको बल सहनु पर्यो। (एक जी भनेको पृथ्वीको गुरुत्वाकर्षणले वस्तुमा पार्ने बल बराबर हो।)
अर्को वर्षको कक्षीय प्रदर्शनसम्बन्धी विवरणहरू सीमित छन्, तर मिशन अघिल्ला परीक्षणहरूमा प्रयोग गरिएको उस्तै मेसिनबाट सञ्चालन हुने सम्भावना छ। यसको अर्थ, रकेटलाई सुरुमा उपकक्षीय उचाइमा हानिनेछ, त्यसपछि मात्र इञ्जिनले काम गरेर पेलोडलाई एलईओमा पुर्याउने अन्तिम धक्का दिनेछ।
यो प्रकारको प्रक्षेपण प्रणालीको मुख्य आकर्षण यसको कम लागत हो। स्पिनलञ्च ले भविष्यमा आफ्नो व्यावसायिक प्रक्षेपण लागत प्रति किलोग्राम १२५० देखि २५०० डलरको बीचमा हुने अनुमान गरेको छ, जुन स्पेसएक्सको फाल्कन ९ रकेटको लागत (प्रति किलोग्राम करिब ६ हजार डलरभन्दा आधाभन्दा पनि कम हो।
स्पिन गराइएका रकेटहरूले प्रक्षेपणको क्रममा हरितगृह ग्यास उत्सर्जन नगर्ने भएकाले तिनीहरू रासायनिक इन्धन प्रयोग हुने रकेटहरूको तुलनामा वातावरणमैत्री हुनेछन्। यस्ता अन्तरिक्ष यानहरूलाई प्रक्षेपणमा बूस्टरहरू चाहिँदैनन्, जसलाई पछि अन्तरिक्षमै फ्याल्नुपर्छ। यसले एलईओ मा हुने स्पेस जंक घटाउनेछ र पृथ्वीमा फ्याँकिने उपकरणको जोखिम पनि कम हुने लाइभसाइन्सले उल्लेख गरेको छ।
प्रकाशित: १ बैशाख २०८२, सोमबार
