नासाको इनसाइट रोभरको शक्ति घट्दै गएपनि मंगल ग्रहमा हुने भुकम्प मापन गर्दै

काठमाडौं ।

नासाको इनसाइट मार्स ल्यान्डरले बिस्तारै शक्ति गुमाउँदैछ र यस गर्मीको अन्त्यमा विज्ञान कार्यहरू समाप्त हुने अपेक्षा गरिएको छ। डिसेम्बरसम्ममा, इनसाइटको टोलीले ल्यान्डर निष्क्रिय भइसक्ने अपेक्षा गरेको छ। एउटा मिशनको निष्कर्ष निकाल्दै जसमा हालसम्म १,३०० भन्दा बढी मार्सक्वाकहरू पत्ता लागेको छ।

हालै, मे ४ मा भएको ५ म्याग्निच्युडको भुकम्प थाहा पाएको र यो रातो ग्रहको भूकम्प प्रमुख क्षेत्रहरूमा अवस्थित छ।

ती भूकम्पहरूबाट सङ्कलन गरिएको जानकारीले वैज्ञानिकहरूलाई मंगल ग्रहको क्रस्ट, आवरण र कोरको गहिराइ र संरचना मापन गर्न अनुमति दिएको छ। थप रूपमा, इनसाइट (आन्तरिक अन्वेषणको लागि भूकम्प अनुसन्धान, जियोडेसी र हिट ट्रान्सपोर्ट प्रयोग गर्दछ ) ले अमूल्य मौसम डाटा रेकर्ड गरेको छ र मंगल ग्रहको प्राचीन चुम्बकीय क्षेत्रका अवशेषहरू अध्ययन गरेको छ।

“इनसाइटले चट्टानी ग्रहहरूको भित्री भागको हाम्रो बुझाइलाई परिवर्तन गरेको छ र भविष्यका मिसनहरूको लागि नयाँ कदम सेट गरेको छ,” नासाको प्लानेटरी साइन्स डिभिजनका निर्देशक लोरी ग्लेजले भने, “हामीले मंगल ग्रहको भित्री संरचनाको बारेमा सिकेका कुराहरू पृथ्वी, चन्द्रमा, शुक्र र अन्य सौर्यमण्डलका चट्टानी ग्रहहरूमा लागू गर्न सक्छौं।”

इनसाइट २०१८ नोभेम्बर २६ मा मंगल ग्रहमा अवतरण भएको थियो। यो सोलार प्यानलको एक जोडीले सुसज्जित छ, जुन प्रत्येकले ७ फिट (२.२ मिटर) चौडाइको मापन गर्दछ। यसलाई आफ्नो पहिलो मंगल वर्ष (लगभग दुई पृथ्वी वर्ष) मा मिसनको प्राथमिक विज्ञान लक्ष्यहरू पूरा गर्न डिजाइन गरिएको थियो। ती हासिल गरिसकेपछि, अन्तरिक्ष यान अब बिस्तारित मिशनमा छ, र यसको सौर्य प्यानलहरूमा धुलो जम्मा भईरहँदा कम शक्ति उत्पादन गरिरहेको छ।

कम शक्तिको कारण, टोलीले चाँडै ल्यान्डरको रोबोटिक हातलाई यस महिनाको अन्तमा अन्तिम पटक आराम गर्ने स्थितिमा (“रिटायरमेन्ट पोज”) राख्नेछ। मूल रूपमा सिस्मोमिटर र ल्यान्डरको हिट जाँचहरू तैनाथ गर्ने उद्देश्यले, ती रोबोटिक आर्मले मिसनमा अप्रत्याशित भूमिका खेलेको छ। टाँसिने मंगल ग्रहको माटोले परीक्षणलाई चुनौतीहरूको साथ प्रस्तुत गरेपछि हिट प्रोबलाई दबाउन मद्दत गर्नको लागि प्रयोग गर्नुका साथै, टोलीले हातको प्रयोग गरी सौर्य प्यानलबाट धुलो हटाउनको लागि अभिनव तरिका उपयोग गरेको थियो। नतिजा स्वरूप सिस्मोमिटरले यो भन्दा धेरै पटक काम गर्न सक्षम थियो र यसले नयाँ खोजहरू निम्त्याएको छ।

जब इनसाइट अवतरण भयो, सौर्य प्यानलहरूले प्रत्येक मंगल ग्रहको दिन लगभग ५ हजार वाट-घन्टा उर्जा उत्पादन गर्यो, वा यो उर्जा एक घण्टा ४० मिनेटको लागि इलेक्ट्रिक ओभनलाई पावर गर्न पर्याप्त थियो। अब, तिनीहरूले प्रति सोल लगभग ५०० वाट-घण्टा उत्पादन गर्दैछन् यो केवल १० मिनेटको लागि उही इलेक्ट्रिक ओभनलाई पावर गर्न पर्याप्त भएअनुसार छ।

थप रूपमा, मौसमी परिवर्तनहरू एलिसियम प्लानिटिया (Elysium Planitia) मा सुरु हुँदैछ, जुन इनसाइटको मंगल ग्रहमा हालको स्थान हो।

आगामी केही महिनाहरूमा, हावामा धेरै धुलो हुनेछ र सूर्यको किरण कम हुनेछ, जसले ल्यान्डरको ऊर्जा कम गर्नेछ। विगतका प्रयासहरूले केही धूलो हटाउँदा, मिसनलाई हालको प्रवृत्तिलाई उल्टाउनको लागि “डस्ट डेभिल” भनिने (एक गुज्रिरहेको आँधी) जस्ता थप शक्तिशाली धुलो सफाई कार्यक्रमको आवश्यकता पर्दछ।

“हामीले स्पिरिट र अपरच्युनिटी रोभरहरूमा धेरै पटक देखेको जस्तै धुलो सफा गर्ने आशा राखेका छौं,” मिशनको नेतृत्व गर्ने दक्षिणी क्यालिफोर्नियामा नासाको जेट प्रोपल्सन प्रयोगशालामा इनसाइटका प्रमुख अन्वेषक ब्रुस ब्यानर्डले भने, “यो अझै सम्भव छ, तर र हाम्रो फोकसअनुसारको हामीले अझै पनि सङ्कलन गर्न सक्ने अनुसन्धानलाई अधिकतम बनाउन ऊर्जा पर्याप्त छैन् ।”

यदि इनसाइटको प्यानलको २५ प्रतिशत मात्र हावाले सफा गर्यो भने पनि ल्यान्डरले प्रति सोल लगभग १ हजार वाट-घण्टा प्राप्त गर्नेछ र यो विज्ञान सङ्कलन जारी राख्न पर्याप्त छ।

यद्यपि, वर्तमान दरमा शक्ति घट्दै गएको छ, इनसाइटको गैर-भूकम्पीय उपकरणहरू मेको अन्त्य पछि बिरलै सक्रिय हुनेछन्।