Technology Khabar १३ भाद्र २०८२, शुक्रबार
काठमाडौं ।
चीनले सन् २०३० सम्ममा आफ्ना अन्तरिक्ष यात्रीलाई चन्द्रमामा उतार्ने लक्ष्यसहित तयारी तीव्र रूपमा अघि बढाएको छ।
यो कुरा अगस्ट १५ मा गरिएको लङ्ग मार्च–१० (सीजेड-१०) नामक नयाँ रकेटको पहिलो चरणको इन्धन प्रणाली परीक्षणले स्पष्ट पारेको छ। यस रकेटमार्फत चीनले अन्तरिक्ष यात्रीलाई चन्द्रतर्फ पठाउने तयारी गरेको हो।
यसको भिन्न संस्करण लङ्ग मार्च–१०ए ले चीनको मेङ्जोउ मानवसहितको अन्तरिक्षयान र टियान्जोउ मालवाहक यानलाई प्रक्षेपण गर्नेछ, जसले पृथ्वीको कक्षामा रहेको टियानगोंग अन्तरिक्ष स्टेशनलाई अझ उपयोग र विस्तार गर्नेछ।
अगस्टमा भएको परीक्षणमा सीजेड-१० को पहिलो चरणको छोटाइएको नमुनामा तरल अक्सिजन र मट्टितेलमा चल्ने सातवटा YF-100K इञ्जिन जडान गरिएको थियो। तीमध्ये चारवटा स्थिर रहेका थिए भने बाँकी तीनवटा रकेटको उडान नियन्त्रित गर्न घुम्न सक्ने खालका थिए।
हैनान प्रान्तस्थित वेनचाङ्ग स्याटेलाइट लन्च सेन्टरमा बनेको नयाँ प्रक्षेपण स्थलमार्फत इञ्जिन करिब ३५ सेकेन्डसम्म गर्जिएका थिए। उक्त परीक्षणमा लगभग १,००० टन धक्का बल उत्पादन भएको थियो, जुन चीनको अन्तरिक्ष कार्यक्रमकै लागि एक रेकर्ड हो।
चीन एयरोस्पेस साइन्स एण्ड टेक्नोलोजी कर्पोरेशन (सीएएससी) का इञ्जिनियर सु होङपिङले सरकारी टेलिभिजन सीसीटीभीसँग भने, “लङ्ग मार्च–१० रकेटको पहिलो चरण र बुस्टरलाई हामी सार्वभौमिक कोर चरण भन्छौं, जसमा तीनवटा समान कोर मोड्युललाई एकसाथ बाँधिएको हुन्छ।”
सीएएससीकै अर्को इञ्जिनियर पेंग युएले भने, “शक्ति प्रणाली परीक्षण गर्नु रकेट विकासको सबैभन्दा महत्वपूर्ण चरणमध्ये एक हो। यसले सातवटा इञ्जिन एकसाथ सञ्चालन हुँदा ५ मिटर व्यासको कोर चरणमा सिर्जित तापीय र यान्त्रिक वातावरणको मूल्याङ्कन गर्छ। यसले प्रणाली मिलान सुनिश्चित गर्ने र पहिलो प्रक्षेपणअघि जोखिम कम गर्ने काम गर्छ।”
यसअघि पनि चीनले मानवलाई चन्द्रमा पठाउने योजनासम्बन्धी महत्वपूर्ण परीक्षणहरू गरिसकेको छ। जस्तै, जुन १७ मा मेङ्जोउ अन्तरिक्षयानको आपतकालीन इन्जिन परीक्षण सफलतापूर्वक सम्पन्न गरिएको थियो।
त्यसमा यानको इन्जिन प्रज्वलित भई क्याप्सुललाई माथि धकेलेको थियो। करिब २० सेकेन्डपछि क्याप्सुल तोकिएको उचाइमा पुगेपछि छुट्टिएको थियो र दुई मिनेटपछि प्याराशुटमार्फत सुरक्षित रूपमा अवतरण गरेको थियो। सीसीटीभीका अनुसार यो २७ वर्षयता चीनले गरेको पहिलो शून्य-उचाइ आपतकालीन परीक्षण थियो।
यस्तै, अगस्ट ६ मा हेबेई प्रान्तको झाङ्जियाकौस्थित परीक्षण स्थलमा दुई जना अन्तरिक्ष यात्रीलाई चन्द्र सतहमा लैजाने “ल्यान्यु” नामक ल्याण्डरको नक्कली अवतरण र उडान परीक्षण गरिएको थियो। यसै स्थलमा २०१९ मा तियान्वेन–१ मंगल मिशनको ल्याण्डर परीक्षण पनि गरिएको थियो।
ल्यान्यु ल्याण्डरले चन्द्र कक्ष र सतहबीच दुई अन्तरिक्ष यात्री ढुवानी गर्न सक्नेछ। यसले चन्द्र रोभर र वैज्ञानिक उपकरण पनि लैजान सक्ने व्यवस्था हुनेछ। मेङ्जोउ अन्तरिक्षयान भने चन्द्र कक्षमै रहनेछ, जब ल्याण्डर सतहमा उत्रिनेछ।
अगस्ट ६ को परीक्षणले ल्याण्डरको अवतरण तथा पुनःउडान प्रणाली, नियन्त्रण योजना, सतहमा सम्पर्कपछि इन्जिन बन्द गर्ने प्रक्रिया तथा मार्गदर्शन, नेभिगेसन, नियन्त्रण र इन्धन प्रणालीबीचको मिलानलाई पुष्टि गर्यो।
चीन मानवसहितको अन्तरिक्ष मिसन एजेन्सी (सीएमएसए) का अनुसार ल्याण्डर अन्तरिक्ष यात्रीका लागि चन्द्र सतहमा जीवन केन्द्र, ऊर्जा केन्द्र र डाटा केन्द्रको रूपमा काम गर्नेछ। पछिल्लो वर्ष सीएमएसएले अन्तरिक्ष यात्रीलाई चन्द्र सतहमा उत्रन प्रयोग गर्ने नयाँ स्पेससुट सार्वजनिक गरेको थियो।
स्पेससुटमा चन्द्र सतहको तापीय अवस्था र धुलोबाट जोगाउने सुरक्षा सामग्री प्रयोग गरिएको छ। यसमा सजिलै सञ्चालन गर्न सकिने नियन्त्रण प्यानल, नजिक तथा टाढाको दृश्य खिच्न सकिने क्यामेरा, लचकदार पञ्जा, सुरक्षात्मक हेल्मेट भिजर र कम गुरुत्वाकर्षणमा चल्न मिल्ने संयुक्त भागहरू रहेका छन्। हलुका बनावट भएको यो स्पेससुट चन्द्र सतहमै हिँड्दा, झुक्दा वा घुँडामा टेक्दा प्रयोग गर्न सहज हुने गरी डिजाइन गरिएको छ।
प्रकाशित: १३ भाद्र २०८२, शुक्रबार
