‘लेख्नु भनेको सोच्नु हो’ : के च्याटजिपिटी प्रयोग गर्ने विद्यार्थीहरूले कम सिक्छन् ?

काठमाडौं ।

जब जोसेलिन लेइत्जिङ्गरले आफ्ना विश्वविद्यालयका विद्यार्थीहरूलाई उनीहरूको जीवनमा उनीहरूले भेदभाव देखेका समयहरूको बारेमा लेख्न लगाए तब उनले धेरै कथामा स्याली नामकी महिला पीडित भएको थाहा पाए।

“यो स्पष्ट थियो कि च्याटजिपिटीले यसलाई सामान्य महिलाको नाम हो भन्ने निर्णय गरेको थियो”, सिकागोको इलिनोइस विश्वविद्यालयमा व्यापार र समाजसम्बन्धी स्नातक कक्षा पढाउने लेइत्जिङ्गरले भने, “उनीहरूले आफ्नै जीवनका आफ्नै उपाख्यानात्मक कथाहरू पनि लेखिरहेका थिएनन् ।”

लेइत्जिङ्गरले आफ्ना एक सय ८० विद्यार्थीमध्ये आधाले गत सेमेस्टरमा कुनै न कुनै समयमा च्याटजिपिटीको अनुचित प्रयोग गरेको अनुमान गर्नुभयो जसमा कृत्रिम बुद्धिमत्ता (एआई) को नैतिकताबारे लेख्नु पनि समावेश थियो। यसलाई उनले ‘विडम्बनापूर्ण’ र ‘दिमाग भ्रमित पार्ने’ भने।

त्यसैले निबन्ध लेख्न च्याटजिपिटी प्रयोग गर्ने विद्यार्थीहरू कम आलोचनात्मक सोचमा संलग्न हुन्छन् भन्ने हालैको अनुसन्धानले उनलाई अचम्म बनाएन। सहकर्मी–समीक्षा नगरिएको प्रिप्रिन्ट अध्ययन व्यापक रूपमा अनलाइन साझा गरिएको थियो र स्पष्ट रूपमा केही निराश शिक्षकहरूसँग मिल्दोजुल्दो थियो।

यस पेपरको पछाडि एमआइटी अनुसन्धानकर्ताहरूको टोलीले गत महिना अनलाइन प्रकाशित भएदेखि सबै प्रकारका शिक्षकहरूबाट तीन हजारभन्दा बढी इमेल प्राप्त गरेको प्रमुख लेखक नतालिया कोस्मिनाले बताइन्।

‘आत्माविहीन’ एआई निबन्धहरू

सानो अध्ययनका लागि बोस्टन क्षेत्रका ५४ वयस्क विद्यार्थीलाई तीन समूहमा विभाजन गरिएको थियो। एउटा समूहले २० मिनेटका निबन्धहरू लेख्न च्याटजिपिटी प्रयोग गर्‍यो, अर्कोले सर्च इन्जिन प्रयोग गर्‍यो र अन्तिम समूहले केवल आफ्ना दिमागको सहारा लिनुपर्‍यो।

अनुसन्धानकर्ताहरूले विद्यार्थीहरूको मस्तिष्क गतिविधि मापन गर्न ईईजी उपकरणहरू प्रयोग गरे र दुई शिक्षकले निबन्धहरूलाई अङ्क दिए। च्याटजिपिटी प्रयोगकर्ताहरूले सबै स्तरमा मस्तिष्क मात्र प्रयोग गर्ने समूहभन्दा उल्लेखनीय रूपमा खराब अङ्क पाए। उनीहरूको मस्तिष्कका विभिन्न क्षेत्रहरू कम पटक एकअर्कासँग जोडिएको ईईजीले देखायो।

नयाँ एआई उपकरणहरूको उपयोगितालाई कहिलेकाहीँ क्यालकुलेटरहरूको परिचयसँग तुलना गरिन्छ, जसमा शिक्षकहरूलाई उनीहरूको तरिका परिवर्तन गर्न आवश्यक पर्दछ। तर लेइत्जिङ्गरले आफ्नो निबन्ध प्रश्न च्याटजिपिटीमा टाँस्नुअघि सिक्ने प्रक्रियामा धेरै महत्त्वपूर्ण चरणहरू छाडेर विषयको बारेमा केही जान्न आवश्यक पर्दैन भन्ने विद्यार्थीहरूप्रति चिन्ता व्यक्त गरे।

गुमनाम रहन चाहने २० वर्ष उमेरका बेलायती विश्वविद्यालयका एक विद्यार्थीले च्याटजिपिटीलाई व्याख्यान नोटहरू सङ्कलन गर्न, इन्टरनेट खोज्न र विचारहरू उत्पन्न गर्न उपयोगी उपकरण पाएको बताए।

“मलाई लाग्छ कि तपाईंको काम लेख्नका लागि च्याटजिपिटी प्रयोग गर्नु ठीक होइन किनभने तपाईं विश्वविद्यालयमा यसैका लागि आउनुभएको होइन”, उनले भने। यो समस्या उच्च विद्यालय र विश्वविद्यालयका विद्यार्थीहरूभन्दा बाहिर जान्छ।

शैक्षिक पत्रिकाहरू एआई–उत्पन्न वैज्ञानिक कागजातहरूको विशाल आगमनसँग सामना गर्न सङ्घर्ष गरिरहेका छन्। पुस्तक प्रकाशन पनि प्रतिरक्षित छैन, एउटा स्टार्टअपले एक वर्षमा आठ हजार एआई–लिखित पुस्तकहरू निकाल्ने योजना बनाएको छ।

“लेख्नु भनेको सोच्नु हो, सोच्नु भनेको लेख्नु हो, र जब हामी त्यो प्रक्रियालाई हटाउँछौँ, सोचाइका लागि यसको अर्थ के हो ?”, लेइत्जिङ्गरले प्रश्न गरे।रासस/एएफपी