अन्तरिक्षमा रहेका भग्नावशेषहरु अनियन्त्रित रुपमा खस्दा विमानमा ठोक्किएर दुर्घटना निम्त्याउने चिन्ता

काठमाडौं ।

अन्तरिक्षमा रहेका भग्नावशेषहरु अनियन्त्रित रुपमा खस्न थालेपछि यसले अन्तरिक्षयात्री तथा अन्वेषकहरुमा  चिन्ता उत्पन्न गरिरहेको छ।

अन्तरिक्षमा यत्रतत्र छरिएका विभिन्न रकेट तथा स्याटेलाइटलगायतका भग्नावशेषहरु पृथ्वीको वायुमण्डलमा प्रवेश गर्दा उडिरहेका विमानहरूसँग ठोक्किने जोखिम सिर्जना गर्न सक्छ। यस्तो घटनाको सम्भावना न्यून भए पनि यसको परिणाम विनाशकारी हुन सक्छ।

हालै अमेरिकाको संघीय उड्डयन प्रशासन एफएएले स्पेसएक्सलाई उनीहरूको स्टारशिप यान हराएको घटनामा अनुसन्धान गर्न निर्देशन दिएको छ। यो घटना निजी कम्पनीले जनवरी १६ मा टेक्सासस्थित स्टारबेस सुविधाबाट सञ्चालन गरेको प्रक्षेपणका क्रममा भएको स्पेस डटकमले उल्लेख गरेको छ।

स्टारशिप ७ का बाँकी भागहरू अटलान्टिक महासागरमा टर्क्स एण्ड काइकस द्वीपहरू नजिकै खसेका थिए जसमा केही भाग जमिनमा फेला परेको रिपोर्ट गरिएको छ।

स्टारशिप ७ को विनाशकारी घटनाको समयमा एफएएले डेब्री रेस्पोन्स एरिया अर्थात् भग्नावशेष प्रतिक्रिया क्षेत्र सक्रिय गर्दै अन्तरिक्ष यानका भग्नावशेष खस्ने क्षेत्र बाहिर विमानको उडानलाई केही समयका लागि सुस्त बनाएको थियो वा विमानलाई प्रस्थान स्थानमै रोकेको थियो। उक्त घटनाका कारण केही विमानहरूले कम इन्धनका कारण अन्यत्र डाइभर्ट हुनुपर्ने माग गरेका एफएएले आफ्नो प्रारम्भिक बयानमा जनाएको छ जुन परिवर्तन हुनसक्छ।

यो घटनाले एयरस्पेस क्लोजर ड्यु टू रिएन्टरिङ अब्जेक्ट् नामक नयाँ अध्ययनको महत्वलाई प्रस्ट पार्छ जुन केही समयअघि साइन्टिफिक जर्नलमा प्रकाशित भएको छ। अनुसन्धानले पुनःप्रवेश र हवाई उडानहरूको संख्यामा वृद्धि भएका कारण जोखिम बढिरहेको औंल्याएको छ।

“यसको जवाफमा, राष्ट्रिय प्राधिकरणहरूले पुनःप्रवेश घटनाका क्रममा वायुमण्डल बन्द गर्न रोज्न सक्छन्; केहीले पहिले नै यसो गरिसकेका छन्,” क्यानडामा आधारित अनुसन्धानकर्ताहरूले बताएका छन्।

“संक्षेपमा, उत्तरपूर्वी संयुक्त राज्य अमेरिका वा उत्तरी युरोपजस्ता व्यस्त वायुमण्डलमा अनियन्त्रित अन्तरिक्ष फोहोरको पुनःप्रवेश हुने वार्षिक सम्भावना २६ प्रतिशत छ,” भ्यानकुभर, क्यानडास्थित युनिभर्सिटी अफ ब्रिटिश कोलम्बियाका इभान राइटले भने।

“युरोपमा २०२२ मा भएको जस्तै प्राधिकरणहरूले यसमा प्रतिक्रिया स्वरूप वायुमण्डल बन्द गर्न सक्छन्, तर यसले आर्थिक प्रभाव र थप सुरक्षासम्बन्धी समस्याहरू निम्त्याउन सक्छ,” राइटले इन्साइड आउटर स्पेस लाई बताएका छन्।

स्पेस डटकमका अनुसार राइट, आरोन बोली, र माइकल बायर्सले आफ्नो अनुसन्धानमा ‘कुनै पनि पुनःप्रवेशका लागि, हवाई ट्राफिकको घनत्वका कारण वायुमण्डलभित्रको ठोक्किन सक्ने जोखिम बढ्ने’ उल्लेख गरेका छन्। साथै, वायुमण्डल बन्द गरिएमा उडान ढिलाइका आर्थिक प्रभावहरू पनि बढ्छन्।

“यो परिस्थितिले राष्ट्रिय प्राधिकरणहरूलाई वायुमण्डल बन्द गर्ने वा नगर्ने द्विविधामा पार्छ — जसले सुरक्षा र आर्थिक दुवै क्षेत्रमा प्रभाव पार्छ। तर, समुद्रमा नियन्त्रित पुनःप्रवेश आवश्यक बनाइएमा यो जोखिम कम गर्न सकिन्छ,” अनुसन्धानकर्ताहरूले भनेका छन्।

तर, २,३०० भन्दा बढी रकेटका भागहरू पहिले नै कक्षमा छन्, जसले अन्ततः अनियन्त्रित रूपमा पुनःप्रवेश गर्नेछन्। “वायुमण्डल प्राधिकरणहरूले दशकौँसम्म अनियन्त्रित पुनःप्रवेशको चुनौती सामना गर्नुपर्नेछ,” अनुसन्धान टोलीले निष्कर्ष निकालेको छ।