तीन घण्टासम्म रंगीन प्रकाशले यसरी चम्कियो आकाश, विश्वभरका मानिसले गरे अद्भूत दृश्यको अवलोकन

काठमाडौं ।

बिहीबार (अक्टोबर १०) राति भएको भू-चुम्बकीय आँधीले पृथ्वीको अरोरा अर्थात् उत्तरी आकाशमा देखिने रंगीन प्रकाशपुञ्जहरूलाई शक्तिशाली बनायो जसले गर्दा अमेरिकामा र विश्वभरका अरोरा हेर्नेहरूलाई अद्भुत दृश्य अवलोकन गर्ने अवसर मिल्यो।

स्पेस डट कमको अरोरा अध्ययन गर्ने टोलीले पनि यस अद्भूत रंगीन दृश्यावलोकनका केही अविश्वसनीय तस्बिरहरू कैद गरेका छन्।

नेशनल ओसिएनिक एन्ड एट्मोस्फेरिक एडमिनिस्ट्रेसन (एनओएए) को स्पेस वेदर प्रेडिक्सन सेन्टरका (एसडब्लूपीसी) अनुसार, यो भू-चुम्बकीय आँधी पृथ्वीलाई सूर्यबाट आएको चार्ज भएका कणहरू वा “प्लाज्मा” को विस्फोटले ठक्कर दिँदा भएको हो। यो विस्फोट मंगलबार (अक्टोबर ८) को साँझ सूर्यको AR 3848 सनस्पटबाट भएको थियो।

“कोरोनल मास इजेक्सन” (सीएमई) को उदाहरणको रुपमा रहेको सौर्य फ्लेयरको प्लाज्मा विस्फोटले २.९ मिलियन माइल प्रति घण्टा (४.६ मिलियन किमि प्रति घण्टा) को गतिमा पृथ्वी तर्फ यात्रा गरेको स्पेश डटकमले जनाएको छ।

यो गति एक लोकहिड मार्टिन F-16 लडाकु विमानको उच्चतम गतिभन्दा करिब २,००० गुणा छिटो हो। यति तीव्र गतिमा भए पनि सीएमईलाई पृथ्वी र सूर्यबीचको ९३ मिलियन माइल (१५० मिलियन किमि) दूरी पार गर्न केही दिन लाग्यो।

जब सीएमई ले पृथ्वीको चुम्बकीय क्षेत्र (म्याग्नेटोस्फियर) लाई ठक्कर दियो, यसले G4 स्तरको भू-चुम्बकीय आँधी उत्पन्न गर्यो, जुन एसडब्लूपीसीको भू-चुम्बकीय आँधी स्केलको दोस्रो उच्च श्रेणी हो।

यो स्केलले आँधीको गम्भीरता र सम्भावित प्रभावहरूको आधारमा वर्गीकरण गर्दछ। एनओएएले बिहीबार साँझ यो आँधी G5 स्तरमा पनि पुग्न सक्ने सम्भावना रहेको बताएको थियोजुन सबैभन्दा चरम स्तर हो।

यो भू-चुम्बकीय आँधीको G5 स्तरले अमेरिकामा धेरै स्थानहरूमा अरोरा बोरेलिस (उत्तरी प्रकाशपुञ्जहरु) हेर्न मिल्ने बनायो, जुन सामान्यतया अलास्का र छिमेकी क्षेत्रहरूमा मात्र देखिन्छ। स्पेस डटकमका जोश डिनरले बिहीबार राति १०:१० बजे (ईडीटी) मा इन्डियानाको ब्लूमिङ्टनस्थित ग्रिफी तालमा रंगीन अरोराका तस्बिरहरू खिचेका थिए।

जोशले भने, “सूर्यास्तपछि इन्डियानाको जलाशयको छेउमा केही मानिसहरू संकलन हुन थाले। साँझको उज्यालो अन्धकारमा बिलाउन थालेपछि हल्का गुलाबी रंगको चमक देखिन थाल्यो, अनि अचानक, हाम्रो टाउकोमाथि गुलाबी र हरियो रंगको जीवित नृत्यको रूपमा आकाश विस्फोट भयो। यो करिब एक मिनेटजति मात्र रह्यो, तर नांगो आँखाले स्पष्ट देख्न सकिन्थ्यो। म पूरै मन्त्रमुग्ध भएँ।”

ग्रामीण क्षेत्रहरू मात्र होइन, केही उत्कृष्ट मानव निर्मित संरचनाहरूको माथि पनि अरोराको चमक देखिएको थियो। उदाहरणका लागि, न्यूयोर्क सिटी नजिकै रहेको टापन जी वा गभर्नर मारियो एम. कुओमो पुल को माथि अरोरा बोरेलिस शुक्रबार बिहान (अक्टोबर ११) देखियो।

न्यूयोर्क सिटीको सम्पूर्ण स्काइलाइनमा पनि शुक्रबार बिहानको प्रारम्भिक समयमा हल्का रंगमा अरोरा देखिएको थियो। यद्यपि यो केवल रंगको हल्का धब्बाजस्तो देखिएको थियो, यो तस्बिरमा पृथ्वीको चुम्बकीय क्षेत्रको विशाल गुम्बज-जस्तै आकार देखिन्थ्यो।

मौसम विज्ञ र स्पेस डटकमका योगदानकर्ता जो राओले न्यूयोर्कको पुटनाम भ्यालीबाट उत्तरी प्रकाशहरूको अविश्वसनीय तस्बिरहरू खिच्न सफल भएका थिए। राओले भने, “हामीले आज राति पुटनाम भ्यालीबाट उत्तरी प्रकाशहरूको भव्य दृश्य देख्यौं (बिहीबार, १०/१०)। अन्धकार फैलिन सुरु भएदेखि साँझ करिब ७:३० बजे (ईडीटी) मा शो सुरु भयो।”

राओले देखेका प्रमुख रंग गहिरो रातो थिए, तर उत्तरी क्षितिजको नजिकै उनले हल्का सेतो रंगका किरणहरू माथि निस्कँदै गरेको पनि देखेका थिए।

कोसमोस टिभी शोका होस्ट र खगोलभौतिक विज्ञ नील डेग्रास टाइसनले न्यूयोर्कको लङ आइल्याण्डबाट अरोराको अवलोकन गरे। प्रसिद्ध विज्ञान सञ्चारक टाइसनले आफ्नो एक्स (पहिलेको ट्विटर) मा यी तस्बिरहरू साझा गरे र लेखे, “सौर्य फ्लेयरबाट आएको चार्ज भएको कणहरूले पृथ्वीमा प्रवेश गर्दा अक्सिजन र नाइट्रोजनको वायुमण्डलीय अणुसँग ठक्कर दिँदा यी कणहरूले तिनीहरूलाई चम्काउँछन्। यहाँ रातो र हरियो रंगहरू देखिन्छन्, र बिग डिपर (सितारा समूह) पनि यसलाई हेरेको छ।”

स्पेस डट कमका प्रधान सम्पादक तारीक मलिकले न्यू जर्सीको साउथ माउन्टेन रेजर्भेसन मा पेन्टरको पोइन्टमा अरोरा हेर्नका लागि साना अरोरा शिकारीहरूको समूहमा सामेल भए।

मलिकले भने, “। रातको चिसोले दर्जनौं आकाश हेर्नेहरूलाई असर गरेन, जो आफ्नो अरोरा एपमा ध्यान दिँदै उत्तरी प्रकाशहरू देख्ने आशामा थिए। दुर्भाग्यवश, त्यहाँ प्रकाश प्रदूषणका कारण हामीले अरोरा प्रत्यक्ष देख्न सकेनौं, तर मोबाइल फोन क्यामेराको प्रयोग गरेर रातो र हरियो रंगको हल्का चमक देख्यौं।”

तर, स्थानीय शेरिफ को आगमनपछि हामीलाई पार्क बन्द भएको बताउँदै टिकट काट्न सक्ने चेतावनी दिएकाले अधिकांशको लागि रातको अवलोकन सत्र राति १०:३० बजे (ईडीटी) समाप्त भयो।