काठमाडौं ।
नासाको जेम्स वेब स्पेस टेलिस्कोप (जेडब्लुएसटी) ले अहिलेसम्म देखेको सबैभन्दा पुरानो ब्ल्याक होल फेला पारेको छ। यसलाई ब्रह्माण्डको विगतमा १३ अर्ब वर्ष पुरानो १६ मिलियन सूर्यको पिण्ड भएको पुरानो राक्षसको रुपमा बताईएको छ।
जेम्स वेब स्पेस टेलिस्कोप, जसको क्यामेराले यसलाई हाम्रो ब्रह्माण्डको शुरुवातमा समयमै फर्केर हेर्न सक्षम बनाउँछ, ब्रह्माण्ड सुरु भएको ४४० मिलियन वर्ष पछि शिशु ग्यालेक्सी जीएन-जे११ (GN-z11) को केन्द्रमा सुपरमासिभ ब्ल्याक होल देखेको लाइभ साइन्सले रिपोर्ट गरेको छ।
र यो अन्तरिक्ष-समय विच्छेद एक्लो होइन, यो अनगिन्ती ब्ल्याक होलहरू मध्ये एक हो जसले ब्रह्माण्डको बिहानको समयमा आफैँलाई डरलाग्दो अवस्थामा ल्यायो, र बिग ब्याङ्गको करिब १० करोड वर्ष पछिको अवधि जब युवा ब्रह्माण्ड एक अरब वर्षसम्म चम्कन थाल्यो।
ब्रह्माण्डको शुरुवात पछि ब्रह्माण्डीय भँवरहरू कसरी यति छिटो स्केलमा बेलुन भयो स्पष्ट छैन। तर जवाफ खोज्दा आजको सुपरमासिभ ब्ल्याक होलहरू, जसले हाम्रो मिल्की वे लगायत सम्पूर्ण आकाशगंगाहरूलाई एङ्कर गर्दछ, कसरी यस्तो छक्कलाग्दो आकारमा बढ्यो भनेर व्याख्या गर्न मद्दत गर्न सक्छ।
अन्वेषकहरूले यस वर्षको सुरुमा प्रिप्रिन्ट डाटाबेस एआरएक्सआईभी (arXiv) मा आफ्ना निष्कर्षहरू प्रकाशित गरे, तर अनुसन्धानलाई अझै सहकर्मी-समीक्षा गरिएको छैन।
प्रारम्भिक ब्रह्माण्डमा ब्ल्याक होलहरू “वर्तमान ब्रह्माण्डमा धेरै ब्ल्याक होलहरू जस्तै चुपचाप र बिस्तारै बढ्न सक्दैनन्,” क्याम्ब्रिज विश्वविद्यालयका एस्ट्रोफिजिक्सका प्राध्यापक रोबर्टो मायोलिनोले भने, “तिनीहरूले केही अनौठो जन्म वा गठन, र केही विशिष्ट वृद्धि अनुभव गर्नुपर्छ।”
वर्तमान समयको नजिक, खगोलविद्हरू विश्वास गर्छन् कि ब्ल्याक होलहरू विशाल ताराहरूको पतनबाट जन्मेका हुन्। तर तिनीहरू जे भएतापनि तिनीहरू ग्यास, धूलो, ताराहरू र अन्य ब्ल्याक होलहरूमा निरन्तर रूपमा घुमाएर बढ्छन्। तिनीहरूले उत्सव गर्दा, घर्षणले ब्ल्याक होलको माउमा सर्पिल भएको सामग्रीलाई तातो बनाउँछ, र तिनीहरूले टेलिस्कोपद्वारा पत्ता लगाउन सकिने प्रकाश उत्सर्जन गर्छन् । यसले तिनीहरूलाई तथाकथित सक्रिय ग्यालेक्टिक न्यूक्ली (एजीएन) मा परिणत गर्दछ।
रिपोर्टकाअनुसार सबैभन्दा चरम एजीएन क्वासारहरू, सुपरमासिभ ब्ल्याक होलहरू हुन् जुन सूर्य भन्दा अरबौं गुणा गह्रौं हुन्छन् र तिनीहरूको ग्यासयुक्त कोकुनहरू प्रकाश विस्फोटहरू सहित ट्रिलियन गुणा चम्किलो ताराहरू भन्दा धेरै उज्यालो हुन्छन्।
“यो स्पष्ट छैन कि (प्रत्यक्ष पतन) ब्ल्याक होल बनाउनको लागि एक मात्र तरिका हो, किनभने यो हुनको लागि तपाइँलाई केहि विशेष परिस्थितिहरू चाहिन्छ,” मायोलिनोले भने, “तपाईंलाई यो पुरानो बादल हुन आवश्यक छ, यसैगरी अझै पनि पहिलो ताराहरूद्वारा निर्मित भारी तत्वहरूद्वारा समृद्ध हुन आवश्यक छ, र जुन एकदम ठूलो हुन्छ-१० हजारदेखि एक मिलियन सौर्य द्रव्यमान सम्म।”
त्यस्ता बादललाई छिट्टै चिसो हुन र ठूला ताराहरूमा ढल्नबाट जोगाउन, यसलाई नजिकैको आकाशगंगा वा ब्ल्याक होलबाट हुनसक्ने पराबैंगनी प्रकाशले पनि बिम गर्नुपर्छ।
प्रकाशित: ९ पुष २०८०, सोमबार
