काठमाडौं ।
नासाको वित्तीय सहयोग भएका अनुसन्धानकर्ताहरूलाई द्विपक्षीय गतिविधिहरूमा प्रतिबन्धको अपवादमा चीनको चाङ्गे-५ चन्द्र नमूनाहरूमा पहुँचको लागि आवेदन दिन अनुमति दिइएको छ।
नोभेम्बर २९ मा पठाइएको एउटा आन्तरिक इमेलले नासाका अनुसन्धानकर्ताहरूलाई चीनको चाङ’इ-५ मिसनले सङ्कलन गरिएका नमूनाहरूको अंशमा पहुँचका लागि चाइना नेशनल स्पेस एडमिनिस्ट्रेशन (सीएनएसए) मा आवेदन दिन सक्ने बताएको छ।
नासाले चाङ्गे-५ मिसनमा पृथ्वीमा फर्किएका चन्द्रमाका नमूनाहरू र अनुसन्धान उद्देश्यका लागि अन्तर्राष्ट्रिय वैज्ञानिक समुदायलाई हालै उपलब्ध गराइने गरी चीनको राष्ट्रिय अन्तरिक्ष प्रशासनमा आवेदन दिन नासा फण्डिङ अनुसन्धानकर्ताहरूलाई अनुमति दिन कांग्रेसमा आफ्नो इच्छा प्रमाणित गरेको स्पेसन्यूजले रिपोर्ट गरेको छ।
यस कदमले चीन र नासाद्वारा वित्तियरुपमा सहयोगी संस्थाहरू र अनुसन्धानकर्ताहरू बीचको सहयोगको दुर्लभ सम्भावना खोल्छ। नासाका प्रशासक बिल नेल्सनको चीनप्रति कडा बयानबाजी र सहयोगमा जारी प्रतिबन्धहरू कायम राख्नको लागि उनको कथित समर्थनको बाबजुद पनि यो आएको छ।
“वुल्फ संशोधन” वार्षिक नासा विनियोजन बिलहरूमा एक प्रावधान हो जसले जनवादी गणतन्त्र चीनका संस्थाहरूसँग द्विपक्षीय सहयोगलाई ठूलो मात्रामा प्रतिबन्धित गर्दछ। द्विपक्षीय गतिविधिमा संलग्न हुन खोज्ने कुनै पनि नासा फण्डिङ्ग भएका व्यक्ति वा संस्थाले एफबीआईबाट प्रमाणीकरणको साथसाथै कांग्रेसलाई ती गतिविधिहरूले राष्ट्रिय सुरक्षा जोखिममा पर्दैन भनेर सुनिश्चित गर्न पूर्व लिखित अनुरोध र त्यहाँबाट अनुमति लिनुपर्नेछ।
चीनले सन् २०२० को अन्त्यमा आफ्नो चाङ’ई-५ मिसन सुरु गर्यो। जटिल, चार-अन्तरिक्ष यान मिसनमा चन्द्रमा अवतरण, चन्द्रमाको सतहबाट आरोहण, चन्द्रमाको कक्षमा डकिङ र उच्च गतिको वायुमण्डलीय पुन:प्रवेश समावेश थियो।
मिसनले एक स्कूप र ड्रिल प्रयोग गरेर ओशनस प्रोसेलारमको भौगोलिक रूपमा युवा क्षेत्रबाट १,७३१ ग्राम सामग्री सङ्कलन गर्यो। पहिले चिनियाँ अनुसन्धानकर्ताहरू र संस्थाहरूलाई पहुँच अनुमति दिएपछि यसले नमूनाहरू अन्तर्राष्ट्रिय रूपमा उपलब्ध गराउने बताएको छ।
नमूनाहरूले चन्द्रमाको इतिहास र विकास, यसको संरचना र थप सम्बन्धित विज्ञान पेपरहरूको दायरा उत्पन्न गरेको छ। सीएनएसएले घोषणा गर्यो कि अन्तर्राष्ट्रिय नेतृत्वमा समूहहरूले यस वर्ष अगस्टमा नमूनाहरूका लागि आवेदन दिन सक्नेछन्।
“चाङ्’ई ५ नमूनाहरू चन्द्रमाको क्षेत्रहरूबाट उत्पन्न हुन्छन् जहाँबाट नासाद्वारा हालसम्म नमूना संकलन गरिएको छैन र चन्द्रमाको भौगोलिक इतिहासमा मूल्यवान नयाँ वैज्ञानिक अन्तरदृष्टि प्रदान गर्ने अपेक्षा गरिएको छ। यसले पृथ्वी-चन्द्र प्रणालीको नयाँ समझ प्रदान गर्न सक्छ र भविष्यको चन्द्रमा अन्वेषण योजनाहरूका लागि सम्भावित रूपमा नासालाई सूचित गर्न सक्छ।”
“नमूनाहरूको लागि आवेदन गर्दा संयुक्त राज्य अमेरिकाका अनुसन्धानकर्ताहरूसँग विश्वभरका वैज्ञानिकहरू जस्तै अनुसन्धानका अवसरहरू छन् भन्ने कुरा सुनिश्चित हुनेछ।”
इमेलले चिनियाँ अन्तरिक्ष एजेन्सीको वेबपेजहरू मार्फत चाङ्गे ५ नमूनाहरूमा पहुँचको लागि आवेदनहरूको सातौं चरणको लागि कसरी आवेदन दिने भन्ने दिशानिर्देशहरू प्रदान गरेको छ। आवेदनहरू डिसेम्बर २२, २०२३ सम्म खुला छन्।
प्रकाशित: १९ मंसिर २०८०, मंगलवार
