काठमाडौं ।
हाम्रो आकाशगंगा अर्थात् मिल्की वेमा धेरै कुराहरू छन् जुन वैज्ञानिकहरूले अहिलेसम्म पत्ता लगाउन सकेका छैनन्। खगोलविद्हरूले अब नजिकैको नक्षत्रमा एउटा अनौठो घटना पत्ता लगाएका छन्।
उनीहरुले आफ्नो ताराको वरिपरि एक लयमा घुम्ने ६ ओटा ग्रहको बारेमा थाहा पाएका छन् । रिपोर्टका अनुसार सबै ग्रहहरू यस्तो सटीक ढाँचामा घुम्छन् कि तिनीहरूलाई संगीतमा बाँध्न सकिन्छ।
ताराको नाम हो- एचडी ११००६७ (HD110067), जुन पृथ्वीबाट १०० प्रकाश वर्ष टाढा कोमा बेरेनिसेस तारामण्डलमा छ। अमेरिकी अन्तरिक्ष एजेन्सी नासाको ट्रान्जिट एक्सोप्लानेट सर्वे स्याटेलाइट (टीईएसएस) ले सन् २०२० मा यो ताराको चमक घट्दै गएको पत्ता लगाएको थियो। यसले संकेत गर्छ कि सबै ग्रहहरू आफ्नो ताराको अगाडिबाट जान्छन्।
टीईएसएस बाहेक, खोज गर्ने अनुसन्धानकर्ताहरूको टोलीले युरोपेली अन्तरिक्ष एजेन्सीको चप्स (CHOPS (Characterizing Exoplanet Satellite) बाट डाटा अध्ययन गर्यो। त्यसपछि उनीहरुले ६ ग्रहको यो गुणबारे थाहा पाए।
रिपोर्टका अनुसार हाम्रो ग्यालेक्सीमा मल्टिप्लानेट प्रणालीहरू सामान्य हुन सक्छन्, तर त्यस्ता प्रणालीहरू विरलै देखिन्छन्, जसमा सबै ग्रहहरू एक सटीक ढाँचामा घुम्छन्।
रिपोर्टका अनुसार फेला परेका ६ ओटा ग्रहमध्ये एउटा ताराको सबैभन्दा नजिकको ग्रहले अन्य ग्रहको तुलनामा बढी परिक्रमा गर्छ। बाँकी ग्रहहरू पनि ताराको वरिपरि यसरी घुम्छन् कि सो ढाँचा यथावत रहन्छ। दुईवटा बाहिरी ग्रहहरूले आफ्नो परिक्रमा पूरा गर्न लाग्ने समयमा, ताराको सबैभन्दा नजिकको ग्रहले छ पटक परिक्रमा पूरा गर्छ।
यसअघि, यसै वर्षको एक अध्ययनले मिल्की वेमा तारा बन्ने दर पहिले अनुमान गरिएको भन्दा बढी रहेको खुलासा गरेको थियो। यसको अर्थ वैज्ञानिकहरूले सोचेभन्दा हरेक वर्ष धेरै ताराहरू जन्मिरहेका छन्।
“हामीलाई लाग्छ कि सबै प्रणालीहरूको एक प्रतिशत मात्र प्रतिध्वनीमा रहन्छ,” शिकागो विश्वविद्यालयका खगोल भौतिकशास्त्री राफेल लुकले एक अन्तर्वार्तामा भने, “यसले हामीलाई ग्रह प्रणालीको पुरानो कन्फिगरेसन देखाउँदछ जुन अछुतो रह्यो।”
“एचडी ११००६७मा ग्रहहरूको परिक्रमाको हालको नाजुक कन्फिगरेसनले प्रणालीको अरबौं-वर्षको इतिहासमा कुनै पनि हिंसात्मक घटनालाई अस्वीकार गर्दछ, यसले माइग्रेसन मेकानिजमहरू र यसको प्रोटोप्लानेटरी डिस्कको गुणहरू पुरानो वातावरणमा अध्ययन गर्न दुर्लभ ‘जीवाश्म’ बनाउँछ,” अनुसन्धानकर्ताहरूले नेचर जर्नलमा प्रकाशित आफ्नो शोधपत्रमा लेखेका छन्।
ती ग्रहहरूले आफ्नै कक्षमा पनि धेरै चाँडो परिक्रमा गर्छन्, जस्तै कि तिनीहरूको “वर्ष” ९ दिनदेखि ५५ दिनसम्म मात्र हुन्छ।
प्रकाशित: १६ मंसिर २०८०, शनिबार
