काठमाडौं ।
प्रत्येक बिटक्वाइन लेनदेनले औसतमा स्विमिङ पूल भर्न पर्याप्त हुने पानी प्रयोग गर्ने नयाँ अध्ययनले खुलासा गरेको छ।
भ्रीजे यूनिभर्सिटिट एम्स्टर्डमका एलेक्स डी भ्रीसको अनुमानअनुसार यो सामान्य क्रेडिट कार्ड स्वाइपमा प्रयोग हुने भन्दा करिब ६० लाख गुणा बढी हो।
बिटक्वाइटमा निर्भर संसारभरका लाखौं कम्प्युटरलाई शक्ति दिन र चिसो बनाउन ठूलो मात्रामा पानीको प्रयोग हुने गरेको छ।
यसका कारण विश्वका केही क्षेत्रहरु ताजा पानीको अभावका कारण संघर्ष गरिरहेका छन्।
अध्ययनले उल्लेख गरेअनुसार विश्वव्यापी रूपमा तीन अर्ब मानिसहरूले पहिले नै पानीको अभावको अनुभव गरिरहेका छन्, जुन अवस्था आगामी दशकहरूमा अझ खराब हुने अपेक्षा गरिएको छ।
‘यो मध्य एसियामा भइरहेको छ, तर यो अमेरिकामा पनि भइरहेको छ, विशेष गरी क्यालिफोर्नियाको वरिपरि। र यो केवल खराब हुँदै गइरहेको छ किनकि जलवायु परिवर्तन झन् खराब हुँदै गइरहेको छ,’ डे भ्रीसले भने।
समग्रमा बिटक्वाइनले करिब १ हजार ६०० बिलियन लिटर पानी खपत गरेको सेल रिपोर्ट्स सस्टेनेबिलिटी जर्नलमा प्रकाशित अध्ययनले सुझाव दिन्छ।
यसले २०२३ को संख्या २ हजार २०० गिगा लिटर भन्दा बढी हुन सक्ने बताइएको छ।
बिटक्वाइनले यति धेरै पानी प्रयोग गर्नुको मुख्य कारण रुपमा यो ठूलो मात्रामा कम्प्युटिङ पावरमा निर्भर छ। जसलाई ठूलो मात्रामा बिजुली चाहिन्छ।
क्याम्ब्रिज युनिभर्सिटीको तथ्यांकअनुसार बिटक्वाइन यति धेरै शक्तिको भोको छ कि यसले पोल्याण्डको सम्पूर्ण देशको तुलनामा केही थोरै मात्रामा बिजुली प्रयोग गर्दछ।
बिटक्वाइनलाई शक्ति प्रदान गर्ने ग्यास र कोइलाबाट चल्ने प्लान्टहरूलाई चिसो पार्न धेरै पानी प्रयोग गरिन्छ। र जलविद्युत प्लान्टहरू आपूर्ति गर्ने जलाशयहरूबाट वाष्पिकरणको माध्यमबाट ठूलो मात्रामा पानी हराउँछ।
केही पानीको उपयोग संसारभरको कम्प्युटरलाई चिसो गर्न प्रयोग गरिन्छ। जहाँ बिटकोइन लेनदेनहरू निर्भर हुन्छ।
डे भ्रीस तर्क गर्छन् कि बिटक्वाइनले यति धेरै पानी प्रयोग गर्न आवश्यक छैन। यसको केन्द्रमा रहेको शक्तिको भोको प्रक्रियालाई बाहिर निकाल्नु पर्छ जसलाई ‘बिटक्वाइन माइनिङ’ भनिन्छ।
सरल शब्दहरूमा, खानीहरूले डिजिटल मुद्रा प्राप्त गर्ने अवसरको बदलामा कारोबारको लेखा परीक्षा गर्छन्। तर तिनीहरू त्यो लेखापरीक्षण पहिला पूरा गर्न एकअर्काको विरुद्धमा प्रतिस्पर्धा गर्छन्। यसको अर्थ एउटै लेनदेन काम धेरै पटक धेरै शक्तिशाली र शक्तिका भोका कम्प्युटरहरूद्वारा भइरहेको छ।
‘संसार भर तपाईसँग लाखौं डिभाइस छन्, जुन एक विशाल गेममा निरन्तर रूपमा एक–अर्कासँग प्रतिस्पर्धा गर्दै छन्। जसलाई जुन मलाई ’नम्बर अनुमान गर्नुहोस्’ भनेर वर्णन गर्न चाहान्छु,’ डे भ्रीसले भने।
‘यी सबै मेसिनहरू मिलेर दिनको प्रत्येक सेकेन्डमा ननस्टप ५०० क्विन्टिलियन अनुमानहरू उत्पन्न गर्दैछन्, अर्थात ५०० को पछाडि १८ शून्यहरू हुन्छन्।’
यो विधि ‘कामको प्रमाण’ को रूपमा चिनिन्छ। तर बिटक्वाइनको काम गर्ने तरिकामा परिवर्तनले बिजुलीको प्रयोग र पानीको खपत नाटकीय रुपमा कटौती हुन सक्छ।
अर्को प्रमुख क्रिप्टोकरेन्सी इथेरियमले सेप्टेम्बर २०२२ मा ‘प्रुफ अफ स्टेक’ नामक प्रणाली तर्फ अघि बढ्दै यसलाई न्यून गरेको थियो, यस प्रक्रियामा यसको शक्ति–उपयोग ९९ प्रतिशत भन्दा अधिकले कमी आएको छ। बीबीसीबाट
प्रकाशित: १५ मंसिर २०८०, शुक्रबार
