काठमाडौं ।
क्षुद्रग्रहहरू पृथ्वीको नजिक आउने क्रम जारी छ। अमेरिकी अन्तरिक्ष एजेन्सी नासाले आज अर्थात मंगलबारका लागि नयाँ अपडेट जारी गरेको छ। नासाले ती क्षुद्रग्रहहरूको बारेमा बताएको छ, जुन आज हाम्रो ग्रहको नजिक आउँदैछ। तीमध्ये ‘एस्टेरोइड २०२३ जीआर’ मा वैज्ञानिकहरूको विशेष नजर छ।
करिब ६० मिटर आकारको यो चट्टानी प्रकोप जब हाम्रो पृथ्वीको नजिक आउनेछ, तब यी दुईबीचको दूरी घटेर ७१ लाख किलोमिटर मात्र हुनेछ। यो दूरी तपाईँ हामीलाई धेरै जस्तो लाग्न सक्छ, तर अन्तरिक्षको विशालताको तुलनामा केहि पनि होईन। यही कारणले गर्दा ‘२०२३ जीआर’ नामको एस्टेरोइड (क्षुद्रग्रह)लाई हाम्रो पृथ्वीका लागि ‘सम्भावित खतरनाक’ श्रेणीमा समावेश गरिएको छ।
वैज्ञानिकहरूलाई क्षुद्रग्रहहरूको निगरानी गर्न आवश्यक हुन्छ। यदि तिनीहरूको दिशा परिवर्तन भयो भने, तिनीहरू हाम्रो ग्रहसँग ठोक्किन सक्छन्। यस्तो अवस्थामा ठूलो विपत्ति आउन सक्छ। क्षुद्रग्रहको ठक्करबाट भएको विनाशका कारण लाखौं वर्षअघि हाम्रो पृथ्वीबाट डाइनोसर पनि नष्ट भएको विश्वास गरिन्छ।
‘एस्टेरोइड २०२३ जीआर’ बाट पृथ्वीमा कुनै खतरा नभए पनि वैज्ञानिकहरूले यो हाम्रो ग्रहबाट धेरै टाढा नगएसम्म यसको निगरानी गरिरहनेछन्।
हाल यो क्षुद्रग्रह लगभग ३२ हजार ६१३ किलोमिटर प्रतिघण्टाको गतिमा यात्रा गरिरहेको छ। यो आज पृथ्वीको सबैभन्दा नजिक आउनेछ। आकारमा यो विमान जत्तिकै ठूलो छ। यो क्षुद्रग्रहका ती समूहहरूसँग सम्बन्धित छ, जो पृथ्वी र मंगलको बीचमा बस्छन् र सूर्यको वरिपरि घुम्छन्।
जब क्षुद्रग्रहहरू पृथ्वीको नजिक आउँछन्, वैज्ञानिकहरूले तिनीहरू र पृथ्वी बीचको दूरी हेर्छन्। यसका लागि स्याटेलाइट र राडारको सहयोग लिइन्छ । धेरै जसो क्षुद्रग्रहहरू मंगल र बृहस्पति ग्रहहरू बीचको मुख्य क्षुद्रग्रह बेल्टमा परिक्रमा गर्छन्, तर धेरै क्षुद्रग्रहहरूको परिक्रमा हुन्छ जुन पृथ्वीको छेउमा हुन्छ। पृथ्वीको परिक्रमा मार्ग पार गर्ने क्षुद्रग्रहहरूलाई अर्थ-क्रसर भनिन्छ।
जब एक क्षुद्रग्रह पत्ता लगाइन्छ, यसलाई अन्तर्राष्ट्रिय खगोलीय संघ समिति द्वारा नाम दिइएको छ। नाम जे पनि हुन सक्छ, तर यसमा नम्बर पनि थपिएको छ जस्तै- (९९९४२) एपोफिस। क्षुद्रग्रहको नाम पनि कलाकार, वैज्ञानिक, ऐतिहासिक पात्रको नाममा राखिएको छ।
प्रकाशित: ५ बैशाख २०८०, मंगलवार
