जेम्स वेब स्पेस टेलिस्कोपले नसोचिएको आकाशगंगा भेटायो, ‘युनिभर्स ब्रेकर्स’ भएको वैज्ञानिकको दाबी

काठमाडौं ।

जुलाई १२, २०२२ मा ब्रह्माण्ड सदाको लागि परिवर्तन भयो तर के भयो भनेर वैज्ञानिकलाई अझैसम्म पक्कारुपमा थाहा छैन । मंगलबार जेम्स वेब स्पेस टेलिस्कोपबाट खिचिएका “गहिरो क्षेत्र” का पहिलो तस्विरहरू जारी गरियो र खगोल विज्ञान त्यसबेलादेखि नै आश्चार्यमा परेको छ।

अब छ महिना पछि हाम्रो ब्रह्माण्ड कसरी त्यो दिन परिवर्तन भयो भन्ने कथा स्पष्ट हुँदै गइरहेको छ, तर कारण स्पष्ट थियो -जेम्स वेब स्पेस टेलिस्कोपको ब्रह्माण्डको सुरुवात नजिकै १३.५ अर्ब वर्ष पछाडि हेर्न सक्ने क्षमता भएको फोर्ब्सले उल्लेख गरेको छ।

जेम्स वेब स्पेस टेलिस्कोप (वेब वा जेडब्लुएसटी) द्वारा यसको प्रारम्भिक अवलोकन अभियानको क्रममा प्राप्त ‘डिप फिल्ड’ तस्विरहरूमा आकाशगंगाहरू मिल्की वे जत्तिकै विशाल र परिपक्व रातो ताराहरूले भरिएका र फैलिएको देखिन्छ, र तिनीहरूले खगोलविद्हरूलाई टाउको दुखाइरहेका छन्।

वेबको पहिलो डाटा रिलिजमा आधारित नयाँ अध्ययनमा वर्णन गरिएअनुसार यी आकाशगंगाहरू यति टाढा छन् कि तिनीहरू शक्तिशाली टेलिस्कोपमा सानो रातो थोप्लाको रूपमा मात्र देखिन्छन्। यी आकाशगंगाहरूबाट उत्सर्जित प्रकाशको विश्लेषण गरेर, खगोलविद्हरूले उनीहरूलाई हाम्रो ब्रह्माण्डको बाल्यावस्थामा बिग ब्याङ्गको ५ लाख देखि ७ लाख वर्ष पछि मात्र हेरिरहेका थिए भनेर स्थापित गरे।

“जब हामीले डाटा प्राप्त गर्यौं, त्यस दिन सबै भर्खरै अध्ययनमा डुब्न थालेका थिए र यी ठूला चीजहरू साँच्चै छिटो बाहिर निस्कियो,” पेन स्टेटका खगोल विज्ञान र खगोल भौतिकका सहायक प्राध्यापक र नेचर जर्नलमा  प्रकाशित एउटा पेपरका सह-लेखक जोएल लेजाले भने। यो जेडब्लुएसटीबाट पाएको क्रान्तिकारी डाटा थियो। उनले जेडब्लुएसटीको तस्विरहरूमा बिग ब्याङ्गको ५ सय देखि ७०० मिलियन वर्षपछि अवस्थित ६ ओटा आकाशगंगाहरूको बारेमा कुरा गरिरहेका थिए, जब ब्रह्माण्ड यसको वर्तमान उमेरको ३ प्रतिशत मात्र थियो, जुन कसैले सोचेभन्दा धेरै ठूलो देखिन्छ।

नयाँ अनुसन्धानका सह-लेखक र कोलोराडो बोल्डर विश्वविद्यालयमा एस्ट्रोफिजिक्सका सहायक प्राध्यापकले एरिका नेल्सनले भनिन्,”तपाईले प्रारम्भिक ब्रह्माण्डले आफूलाई चाँडै व्यवस्थित गर्न सक्षम हुने आशा गर्नुहुन्न। यी आकाशगंगाहरू बन्नको लागि समय नभएको अवस्था हुनुपर्ने थियो।”

“हामीले अनौपचारिक रूपमा यी वस्तुहरूलाई ‘ब्रह्माण्ड तोड्ने (युनिभर्स ब्रेकर्स)’ भनेर बोलाउँदै आएका छौं र तिनीहरू अहिलेसम्म आफ्नो नाममा बाँचिरहेका छन्,” लेजा भन्छिन्। यी प्रारम्भिक आकाशगंगाहरूको तस्विरहरूमा डाटा प्रभावकारी रूपमा हेर्दा प्रारम्भिक ताराहरू पहिले खगोलविद्हरूले सोचेको भन्दा १०० गुणा बढी द्रव्यमानका साथ थिए। तस्विरमध्येको तल्लो-बायाँमा रहेको ग्यालेक्सीमा हाम्रो मिल्की वे ग्यालेक्सी भन्दा ३० गुणा बढी कम्प्याक्ट भए पनि जति ताराहरू समावेश गर्न सक्ने वैज्ञानिकहरुले उल्लेख गरेका छन्।

यसमा आकाशगंगाहरू रातो छन् किनकी ब्रह्माण्डमा पुरानो प्रकाश रातो हुने र ब्रह्माण्ड बिस्तार भइरहेको छ।रातो प्रकाशमा सबैभन्दा लामो वेभलेन्थ हुने उल्लेख छ।

स्पेसन्यूजको रिपोर्टअनुसार सामान्यतया युवा ताराहरू चम्किलो नीलो प्रकाशमा चम्किन्छन्। उमेर बढ्दै जाँदा, ताराहरू आफ्नो उर्जामा जलेर चिसो हुन थालेपछि रातो चमक बनाउँछन्। पुरातन आकाशगंगाहरूमा जुन वेब पत्ता लगाउनको लागि बनाइएको थियो, खगोलविद्हरूले पुरानो रातो ताराहरू देख्ने आशा गरेका थिएनन्।

“हामीले यस बिन्दुमा साना, जवान, बच्चा ग्यालेक्सीहरू मात्र फेला पार्ने आशा गरेका थियौं, तर हामीले ब्रह्माण्डको बिहानी भनेर पहिले बुझिएकोमा हामीले आफ्नै जस्तै परिपक्व आकाशगंगाहरू पत्ता लगाएका छौं,” लेजाले भनिन्।

“मेरो पहिलो विचार थियो कि हामीले गल्ती गरेका थियौं र हामीले यसलाई पत्ता लगाउनेछौं र हामी अघि बढ्नेछौं, तर हामीले धेरै प्रयास गर्दा पनि त्यो गल्ती फेला पार्न सकेका छैनौं… हामीले नमूनालाई आधामा काट्यौं भने पनि, यो, अझै पनि अचम्मको परिवर्तन हो।”

यी प्रारम्भिक आकाशगंगाहरू यति विशाल छन् कि प्रारम्भिक ब्रह्माण्डमा ग्यालेक्सी गठनको नयाँ वैज्ञानिक समझ आवश्यक हुने बताईएको छ। यी तस्बिरहरूको आधारमा ब्रह्माण्ड कसरी बन्यो भन्ने हाम्रो बुझाइमा आधारभूत परिवर्तन आवश्यक भएको लेजाको ठम्याई छ।

वेब तस्विरहरूमा पाइएका आकाशगंगाहरू अचम्मलाग्दो रूपमा ठूला देखिन्थे, र ती ताराहरू धेरै पुरानो थिए। नयाँ खोजहरू ब्रह्माण्ड कसरी देखियो र यसको प्रारम्भिक वर्षहरूमा कसरी विकसित भयो भन्ने बारेको वर्तमान विचारहरूसँग द्वन्द्वमा छ, र वेबको कम शक्तिशाली पूर्ववर्ती, हबल स्पेस टेलिस्कोपले गरेको पहिलेको अवलोकनसँग मेल नखाने स्पेसन्यूजले रिपोर्टमा भनेको छ।

यद्यपि, थप वैज्ञानिक अनुसन्धानले अप्रत्याशित जवाफहरू प्रकट गर्न सक्छ। यी मध्ये केहि वस्तुहरू सुपरमासिभ ब्ल्याक होलहरू अस्पष्ट हुन सक्ने त्यहाँ सम्भाव्यता छ। यकिन हुने एउटै उपाय भनेको जेडब्लुएसटीको प्रयोग गरी ठूला आकाशगंगाहरूको स्पेक्ट्रम तस्विर लिने र तिनीहरूको प्रकाशलाई घटक भागहरूमा विभाजन गर्नु हो, जसले वैज्ञानिकहरूलाई तिनीहरू कति ठूला छन्, तिनीहरू कति टाढा अवस्थित छन् भन्ने ग्यासहरू र अन्य तत्वहरू गणना गर्न सक्षम हुनेछन्।

“हामीले पहिलो पटक प्रारम्भिक ब्रह्माण्डमा हेर्यौं र हामीले के फेला पार्न गइरहेका छौं भन्ने थाहा थिएन,” लीजाले पेन युनिभर्सिटीको बयानमा भनिन्, “यसले वास्तवमा यस्तो अप्रत्याशित कुरा फेला पार्छ र यो विज्ञानका लागि समस्याहरू हुनसक्छन्। यसले प्रारम्भिक ग्यालेक्सी गठनको सम्पूर्ण तस्विरलाई प्रश्नमा राख्दछ।”