काठमाडौं ।
विश्वभरका सहरहरूमा तापक्रममा भएको वृद्धिले एयर कन्डिसनरको प्रयोग र माग बढेको छ। यसले वातावरणमा थप खतरा बढाएको छ।
एयर कन्डिसनर (एसी) ले बिजुली मात्र खपत गर्दैन, तिनीहरूको फ्रिजमा पनि उच्च तापक्रम क्षमता हुन्छ। तपाईले यसलाई यसरी बुझ्न सक्नुहुन्छ कि एसीले तपाईको घरलाई चिसो राख्छ, तर यसको कारणले यसले वरपरको तापक्रम बढाउन मद्दत गर्दछ।
अब एक अध्ययनले एसीलाई रेफ्रिजरेन्टको रूपमा ‘प्रोपेन’ मा स्विच गर्दा विश्वव्यापी तापक्रमको वृद्धिलाई कम गर्न सक्ने देखाएको छ।
एक रिपोर्टका अनुसार गर्मी मौसममा विश्वभरका शहरहरूमा स्पेस कुलरको प्रयोग बढ्छ। यी मध्ये अधिकांश एसीमा प्रयोग गरिन्छ, र स्प्लिट एसीमा पनि। गर्मीमा खपत हुने बिजुली विश्वको बिजुली आपूर्तिको एक दशांश हुने अनुमान गरिएको छ। यदि यो प्रवृत्ति जारी रह्यो भने, स्पेस कूलरहरूको लागि ऊर्जा माग २०५० सम्म तीन गुणा हुनेछ। ऊर्जा खपतमा वृद्धि र स्पेस कूलरहरूको विविधताले पनि वातावरणलाई जोखिम बढाउँछ।
स्प्लिट-एयर कन्डिसनरहरू (स्प्लिट एसीहरू) जसले पाइपहरूद्वारा जडान गरिएको एकल इनडोर र बाहिरी हावा एकाइ प्रयोग गर्दछ र स्पेस-कूलिंगको लागि प्रयोग गरिने सबैभन्दा सामान्य उपकरणहरू हुन्। तिनीहरू प्रायः एसचीएफसी २२ र एचएफसी ४१०को फ्रिजको रूपमा प्रयोग गर्छन्। दुबै रेफ्रिजरेन्टहरूमा उच्च ग्लोबल वार्मिंग क्षमता छ। अर्थात् यिनै कारणले हाम्रो वायुमण्डलको तापक्रम बढ्छ। तपाईंले यसलाई यसरी बुझ्न सक्नुहुन्छ कि यी रेफ्रिजरेन्टहरूले १०० वर्षमा कार्बन डाइअक्साइड भन्दा २,२५६ गुणा बढी गर्मी उत्पन्न गर्दछन।
यद्यपि, उत्पादकहरूले त्यस्ता रेफ्रिजरेन्टहरू खोज्ने प्रयास गरिरहेका छन्, जसले वातावरणमा कम गर्मी उत्पन्न गर्दछ। एचएफसी ३२ पनि एक विकल्पको रूपमा देखा परेको छ, तर यो पूर्ण रूपमा सफल छैन। संयुक्त राष्ट्रसंघीय वातावरण कार्यक्रम र युनिभर्सिटी अफ लिड्सका अनुसन्धानकर्ताहरूसँगको सहकार्यमा आइआएएसएका अनुसन्धानकर्ता पल्लव पुरोहितको नेतृत्वमा गरिएको एक अध्ययन सफल भएको देखिन्छ । अध्ययनकाअनुसार प्रोपेनमा स्विच गर्नाले ग्लोबल वार्मिङसँग लड्न मद्दत गर्न सक्छ। यसो गर्दा शताब्दीको अन्त्यसम्ममा विश्वको तापक्रममा ०.०९ डिग्री सेल्सियसको वृद्धि हुनबाट बच्न सकिन्छ भन्ने अध्ययनले देखाएको छ ।
यो अध्ययन प्रोसिडिङ्स अफ द नेशनल एकेडेमी अफ साइन्स अफ युनाइटेड स्टेट्स अफ अमेरिका (पीएनएएस) मा प्रकाशित भएको छ। शोधकर्ताहरूले सबै रेफ्रिजरेन्टहरू परीक्षण गरे, जसमा प्रोपेन एक राम्रो समाधान साबित भयो। पल्लवकाअनुसार प्रोपेन प्राविधिक रूपमा ७ किलोवाट सम्मको स्प्लिट-एसीहरूमा प्रयोग गर्न सकिन्छ। प्रोपेन प्रयोग गर्ने स्प्लिट एसी बजारमा उपलब्ध भए पनि त्यसरी प्रयोग भइरहेका छैनन् । पल्लभ भन्छन्, “जलवायु तटस्थताको लक्ष्य पूरा गर्न द्रुत गतिमा कदम चाल्नुपर्ने आवश्यकता छ ।”
प्रकाशित: २ भाद्र २०७९, बिहीबार
