काठमाडौं ।
हामीले पृथ्वीमा भएको हिमयुगको बारेमा पढ्दै आएका छौं। एक समय जब मौसम लामो समय अर्थात लाखौं वर्षको लागी लागी चिसो नै रहन्छ, यसलाई आइस एज भनिन्छ। यस समयमा, पृथ्वीको ठूलो भाग बरफले ढाकिएको छ। प्रश्न उठ्छ कि पृथ्वीको अन्त्यमा कतिवटा हिमयुगहरू छन् र तिनीहरूमा मानिस कसरी बाँच्नेछ।
यसबारे स्पेस डट कमको रिपोर्टमा प्रकाश पार्ने प्रयास गरिएको छ। पृथ्वीमा कम्तिमा ५ ओटा हिमयुग भएको मानिन्छ । यी मध्ये पहिलो हिमयुग लगभग २ अर्ब वर्ष पहिले भएको थियो र लगभग ३० करोड वर्षसम्म चल्यो। सबैभन्दा नयाँ हिमयुग २६ लाख वर्ष पहिले शुरु भएको मानिन्छ र प्राविधिक रूपमा हामी अहिले पनि यही युगमा रहेको भनिन्छ।
यदि हामी हिमकालमा छौं भने पृथ्वीमा किन बरफ छैन? रिपोर्टमा मानिस ‘इन्टरग्लेसियल’ भनिने युगमा रहेको लेखिएको छ। यसमा तापक्रम चिसो र तातो स्तरहरू बीचको उतारचढाव हुन्छ। बरफ र ग्लेशियरहरू तातो चरणमा पग्लिन्छन्, जसलाई इन्टरग्लेसियल भनिन्छ। सोही समयमा, चिसो चरणमा हिउँ वा बरफ विस्तार हुन्छ।
रिपोर्टमा भनिएअनुसार हामी अहिले हिमयुगको तातो इन्टरग्लेसियल अवधिमा छौं र यो लगभग ११ हजार वर्ष पहिले सुरु भयो।
रिपोर्टमा भनिएको छ कि जब अधिकांश मानिसहरूले ‘आइस एज’ को बारेमा कुरा गर्छन्, तिनीहरू सामान्यतया अन्तिम ग्लेशियल पीरियडलाई संकेत गर्छन्, जुन लगभग १ लाख १५ हजार वर्ष पहिले सुरु भएको थियो र ११ हजार वर्ष पहिले इन्टरग्लेसियल कालको सुरुवातमा समाप्त भयो।
हाम्रो पृथ्वी आजको तुलनामा त्यतिबेला धेरै चिसो थियो। जब चिसो वा जाडो आफ्नो चरम सीमामा थियो, बरफको पत्रले उत्तरी अमेरिकाको अधिकांश भाग ढाकेको थियो। त्यस समयमा पृथ्वीको औसत तापक्रम ८ डिग्री सेल्सियस थियो जुन अहिलेको भन्दा ६ डिग्री सेल्सियले कम हो। उत्तर अमेरिका र यूरेशिया बरफले ढाकिएको थियो। पृथ्वी धेरै सुक्खा थियो र समुद्रको सतह धेरै कम थियो।
प्रश्न उठ्छ, के बरफ युगमा मानव थियो? जवाफ ‘हो’। रिपोर्टमा भनिएअनुसार मानव प्रजाति अर्थात् होमो सेपियन्स अफ्रिकामा ३ लाख वर्ष पहिले देखा परेको थियो। केही जनसंख्या आइस एजमा अफ्रिकामा रह्यो र बाँकी युरोपको चिसो हावापानी सहित विश्वको बाँकी भागमा बसाइँ सरेका थिए। ती क्षेत्रमा मानिसहरु आफ्नो सीप र कलाले बाँचेको मानिन्छ।
प्रकाशित: १८ असार २०७९, शनिबार
