के लगभग बन्द भइसकेको मंगल ग्रहको नमूना पृथ्वीमा ल्याउने नासाको योजना फेरि ब्युँतिन लागेको हो? यस्तो छ तथ्य

काठमाडौं ।

मंगल ग्रहबाट महत्वपूर्ण नमूनाहरू पृथ्वीमा ल्याउने नासाको समस्याग्रस्त योजनाले एउटा नयाँ प्रस्तावले पुनः जीवन पाउन सक्ने सम्भावना देखिएको छ। यदि कम खर्चिलो मिसन योजनालाई स्वीकृति दिइएमा यो योजना अघि बढ्न सक्नेछ।

सन् २०२१ मा मंगलमा अवतरण गरेको पर्सिभेरन्स रोभरले त्यहाँ रोचक र विविध नमूनाहरू सङ्कलन गर्न थालेको थियो, जसलाई पछिल्लो मार्स स्याम्पल रिटर्न मिशन (एमएसआर) मार्फत पृथ्वीमा ल्याइने योजना बनाइएको थियो।

तर, स्वतन्त्र समीक्षाहरूले उक्त मिसनको लागत ११ अर्ब डलरसम्म पुग्न सक्ने देखाएपछि ट्रम्प प्रशासनले सन् २०२६ को बजेट प्रस्तावमा एमएसआर कार्यक्रम नै रद्द गर्ने योजना बनाएको छ।

अब यस कार्यक्रमलाई पुनर्जीवन दिन लकहीड मार्टिन कम्पनीले नयाँ प्रस्ताव अघि सारेको छ। यस कम्पनीले हालसम्म नासाका २२ मध्ये ११ वटा मंगल यान बनाइसकेको छ। कम्पनीले सानो ल्याण्डर, सानो मार्स एसेन्ट भेहिकल र सानो पृथ्वी प्रवेश प्रणाली प्रयोग गरेर मिसनलाई सरल र सस्तो बनाउने योजना सार्वजनिक गरेको स्पेस डटकमले उल्लेख गरेको छ।

यसले नासाको इन्साइट ल्याण्डरको प्रविधिबाट निर्माण हुने प्रस्ताव गरिएको छ, जसले नोभेम्बर २०१८ मा सफलतापूर्वक मंगल ग्रहमा अवतरण गरेको थियो।

“हामीले नासालाई दिएको हाम्रो पछिल्लो प्रस्ताव एक निश्चित मूल्यमा एमएसआर सम्पन्न गर्ने हो, जसको लागत ३ अर्ब डलरभन्दा कम हुनेछ,” लकहीड मार्टिन ले जुन २६ मा जारी गरेको वक्तव्यमा भनेको छ।

“हालको एमएसआर खर्च ७ अर्ब डलरको अनुमान गरिएको छ। हामीले पहिलेका डिजाइनहरू प्रयोग गर्दै, मुख्य यान र प्रणालीहरूलाई सरल बनाउँदै, जोखिम व्यवस्थापन र निरीक्षण कम गर्दै कुल खर्च घटाउने लक्ष्य लिएका छौं,” वक्तव्यमा उल्लेख छ।

लकहीड ले मंगलसम्बन्धी आफ्ना अनुभवका साथै नासाका तीनवटै रोबोटिक स्याम्पल रिटर्न मिसनहरूको यान र क्याप्सुलहरू बनाएको बताएको छ, जसमा २०२३ मा ओसिरिस रेक्स मिसनबाट क्षुद्रग्रह बेन्नुबाट ल्याइएको सामग्री पनि पर्छ।

“यदि हामीले व्यावसायिक उद्योग दृष्टिकोणबाट मुख्य आवश्यकताहरूको व्यवस्थापन गर्दै, पुराना तथा उडान परीक्षण भइसकेका उपकरणहरू प्रयोग गरेर नयाँ डिजाइन सीमित गरेमा, हामी मंगलका नमूनाहरू ल्याउन सक्नेछौं,” कम्पनीले भनेको छ। “यी नमूनाहरूले मंगलको रहस्य खुलाउने छन् र भविष्यमा मंगलमा पाइला राख्ने अन्तरिक्ष यात्रीहरूको आधार तयार पार्नेछन्।”

तर लकहीड मात्र विकल्प होइन। निजी कम्पनी रकेट ल्याबले पनि गत वर्ष एमएसआरका लागि सस्तो र चाँडो विकल्पको प्रस्ताव नासालाई दिएको थियो।

यसैबीच, चीनले पनि आफ्नै रोबोटिक मंगल स्याम्पल रिटर्न मिसनमा काम गरिरहेको छ। तियानवेन ३ मिसन सन् २०२८ को अन्त्यतिर प्रक्षेपण गर्ने योजना छ। यदि सफल भयो भने चीन नै पहिलोपटक मंगलबाट नमूना ल्याउने देश बन्नेछ, जसमा पृथ्वीबाहिर जीवनको प्रमाण हुने सम्भावना रहेको बताइएको छ।

हाललाई, ट्रम्प प्रशासनको बजेट प्रस्तावअनुसार अमेरिका रोबोटिकभन्दा मानवीय मिशनतर्फ केन्द्रित हुँदै गएको देखिएको छ, जहाँ स्पेसएक्सको निर्माणाधीन स्टारशिप रकेट प्रयोग गर्ने योजना रहेको छ। मंगलमा मानिस पठाउने कार्य अत्यन्त जटिल र चुनौतीपूर्ण भए पनि, यसले अमूल्य चट्टान, धुलो र वायुमण्डलीय नमूनाहरू पृथ्वीमा ल्याउने मार्ग खोल्ने स्पेस डटकमले उल्लेख गरेको छ।