Technology Khabar २ भाद्र २०८१, आईतवार
काठमाडौं ।
पश्चिमी अष्ट्रेलियाको राज्यमा सुरु भइरहेको नयाँ ‘लेजरबाट संचालित’ परियोजनाले विश्वव्यापी सञ्चारमा क्रान्ति ल्याउन सक्ने बताईएको छ।
रणनीतिक रूपमा राखिएको नेटवर्कमा दुईओटा अप्टिकल ग्राउन्ड स्टेशनहरूले सफलतापूर्वक जर्मन भूउपग्रहबाट लेजर सिग्नलहरू प्राप्त गरेको अनुसन्धानकर्ताहरूले जानकारी दिएका छन्। यसले अन्तरिक्षदेखि पृथ्वीसम्मको सञ्चारको क्षमतालाई १ हजार गुणाले वृद्धि गर्ने मार्ग प्रशस्त गरेको अनुसन्धानकर्ताहरूले बताएको साइन्स अलर्टले रिपोर्ट गरेको छ।
‘टेरानेट (TeraNet)’ पहल वेस्टर्न अस्ट्रेलिया विश्वविद्यालय (डब्लुए) का एस्ट्रोफोटोनिक्स वैज्ञानिक सास्चा शेडिवीद्वारा नेतृत्व गरिएको छ र अस्ट्रेलियाको अन्तरिक्ष एजेन्सीको चन्द्रमा देखि मंगल प्रदर्शनकर्ता मिशनद्वारा वित्तिय सहयोग प्राप्त छ।
“परियोजनाको समग्र उद्देश्य अन्तरिक्ष अन्वेषणको अर्को पुस्ताको लागि अष्ट्रेलियाको भिजनमा योगदान पुर्याउनु हो,” शेडिवीले भने।
सन् १९५७ मा स्पुतनिक वानको प्रक्षेपण पछि, भूउपग्रहहरूले रेडियो तरंगहरू मार्फत सञ्चार गरिरहेका छन्। तिनीहरूको कम-फ्रिक्वेन्सी सिग्नलले तिनीहरूको डाटा प्रसारण गर्ने क्षमतालाई सीमित गर्दछ। र लगभग ७० वर्षको विकास पछि, रेडियो-वेभ संचारहरू वर्तमान आधारमा डाटा स्थानान्तरणको लागि ठूलो मागको साथ काम गर्न असमर्थ भइरहेका छन्।
“यसलाई निरपेक्ष चरम सिमासम्म धकेलिएको छ, तर यो वास्तवमै अब बाधाको रुपमा रहेको छ,” शेडिवीले भने।
पृथ्वीको परिक्रमा गर्ने हजारौं भूउपग्रहहरूसँग, त्यहाँ डाटाको ठूलो मात्रा सङ्कलन भइरहेको छ जुन पृथ्वीमा फिर्ता पठाउन आवश्यक छ। उच्च आवृत्ति (हाई फ्रिक्वेन्सी) लेजर संचारले एक समाधान प्रस्तुत गर्न सक्छ।
“सञ्चारका लागि इन्फ्रारेड लेजर बीमहरूमा स्विच गरेर, हामीले १००, वा १,००० गुणा बढी ब्यान्डविथ पाउँछौँ,” शेडिवीले भने।
रिपोर्टअनुसार, यसका धेरै सम्भावित उपयोगहरु मध्ये, शोधकर्ताहरूले, यो शक्तिशाली भूउपग्रह संचार प्रणालीले मानिसहरूलाई पहिले भन्दा धेरै अन्तरिक्ष अन्वेषणमा जोडिएको महसुस गर्न मद्दत गर्ने आशा गर्छन्।
“हामीसँग धेरै क्यामरा कोणहरू र चन्द्रमामा अवतरण गर्ने अर्को व्यक्तिको फोरके भिडियो फुटेज हुन सक्छ,” शेडवीले भने, “यो प्रविधिको साँच्चै रोमाञ्चक पक्ष हो भन्ने मलाई लाग्छ।”
परम्परागत रेडियो संचारमा फराकिलो प्रसारण क्षेत्र हुन्छ, जसले रेडियो सिग्नलहरू बीच ओभरल्याप र हस्तक्षेप गर्न सक्छ। टेरानेटद्वारा प्रयोग भइरहेको छोटो तरंगदैर्ध्य (सर्ट वेभलेन्थ) संकेतहरू अधिक केन्द्रित हुनेछन्।
“अप्टिकल संकेतहरूसंग, तपाइँको बीम १०० किलोमिटर (६२ माइल) पार हुनुको सट्टामा, यो १०० मिटर (३२८ फीट) पार हुन सक्छ। त्यसैले, तपाइँ वास्तवमै जमीनमा एक व्यक्तिगत प्रयोगकर्तालाई लक्षित गर्दै हुनुहुन्छ,” शेडिवीले स्पष्ट पारे।
प्रस्तावमा त्यस्ता फरक फाइदाहरूको साथ, अप्टिकल संचार अधिक व्यापक रूपमा अपनाईएको छैन भन्ने अचम्मको लाग्न सक्छ। तर यी लेजर-संचालित प्रणालीहरूमा एक कमजोरी छ।
तिनीहरूको रेडियो-वेभ समकक्षहरूको विपरीत, लक्षित छोटो-तरंग लम्बाइ संकेतहरू हस्तक्षेप वा इन्टरफेरेन्सको लागि अधिक संभावित हुन्छन्। लेजरहरू बादलहरूबाट सजिलैसँग बाधित हुन्छन्, जसले तिनीहरूलाई भूउपग्रह सञ्चारको लागि अविश्वसनीय विकल्प बनाउँछ।
टोलीसँग आश्चर्यजनक सरल समाधान रहेको उल्लेख छ। प्रणालीअन्तरगत, डब्लुएमा धेरै स्थानहरूमा एउटै नेटवर्कमा जडित ग्राउन्ड स्टेशनहरू हुनेछन्, त्यसैले आशा छ, कम्तिमा एउटा स्टेशन सधैँ भूउपग्रहसँग स्पष्टरुपमा कनेक्सन हुनेछ।
“यदि पर्थ (अष्ट्रेलिया) मा बादल छ भने, भूउपग्रहले ३०० किलोमिटर (१८६ माइल) उत्तरमा मिङ्गन्युमा आफ्नो डाटा डाउनलोड गर्न सक्छ,” शेडिवीले भने।
यदि पर्थ र मिङ्गन्यू स्टेशनहरू दुवै बादलद्वारा अवरुद्ध छन् भने, टेरानेट कार्यक्रमले आफ्नो हिस्सालाई अन्तिम रूप दिनका लागि एक अतिरिक्त ग्राउन्ड स्टेशन रिसीभर जीपको पछाडि माउन्ट गरिएको छ जुन सबैभन्दा राम्रो संकेत प्राप्त गर्न आवश्यक पर्ने कुनै पनि समन्वयहरूमा बाहिरी स्थानमा निकाल्न सकिन्छ।
यदि यो प्रारम्भिक तीन-स्टेसन नेटवर्क सफल भयो भने, टोलीले पहिले नै अष्ट्रेलियाको पूर्वी तटमा र न्यूजील्याण्डमा अष्ट्रेलियाको अप्टिकल ग्राउन्ड स्टेशन नेटवर्क स्थापना गर्न अन्य संस्थाहरूसँग सहकार्य गर्न खोजिरहेको छ, र यो केवल सुरुवात हो।
“एक वैश्विक सञ्चार पूर्वाधारको हिस्सा हुनको लागि डब्ल्यूए भौगोलिक रूपमा आदर्श स्थानमा अवस्थित छ, जहाँ हिन्द महासागरको ठूलो भागको निरीक्षण गर्न सकिनेछ र दक्षिणपूर्व एशिया तथा ध्रुवीय क्षेत्रहरूसम्म पहुँच हुनसक्नेछ,” शेडिवीले भने।
एक पटक स्थापना भएपछि, विश्वव्यापी अप्टिकल संचार नेटवर्कले निरन्तर, अल्ट्रा-फास्ट स्याटेलाइट डाटा डाउनलोडहरूलाई सक्षम पार्नेछ। यसले प्रकोप प्रतिक्रिया जस्ता ठूलो मात्रामा डाटाको द्रुत साझेदारी आवश्यक पर्ने अवस्थाहरूलाई परिवर्तन गर्न सक्ने साइन्सअलर्टले उल्लेख गरेको छ।
यो अहिले तीनओटा ग्राउन्ड स्टेशनहरू मात्र हुन सक्छ, तर यसले सम्भावित रूपमा सञ्चारको नयाँ अन्तरिक्ष युगको घोषणा गर्ने रिपोर्टमा बताईएको छ।
प्रकाशित: २ भाद्र २०८१, आईतवार
