काठमाडौं ।
चीनले सन् २०३० मा स्थायी चन्द्रमा आधार निर्माण गर्ने लक्ष्य राख्दै आफ्नो चन्द्रमा कार्यक्रममा पाकिस्तान र बेलारुसलाई समावेश गरेको छ।
स्पेसन्यूजको रिपोर्ट अनुसार, सात देशहरू अब चीनको नेतृत्वमा अन्तर्राष्ट्रिय लुनार रिसर्च स्टेशन (आईएलआरएस) कार्यक्रममा सामेल भएका छन्, जसमा रूस, बेलारुस, पाकिस्तान, अजरबैजान, भेनेजुएला र दक्षिण अफ्रिका समावेश छन्।
यो नासाको नेतृत्वमा रहेको आर्टेमिस कार्यक्रमसँग प्रत्यक्ष प्रतिस्पर्धामा छ, जसले २०३० सम्ममा चन्द्रमाको सतहमा अन्तरिक्ष यात्रीहरू राख्ने लक्ष्य राखेको छ र यसलाई अहिलेसम्म भारत, अष्ट्रेलिया, ब्राजिल, क्यानडा, फ्रान्स, जर्मनी, जापान, दक्षिण कोरिया र बेलायत सहित २९ देशको समर्थन रहेको छ।
अक्टोबर २३ मा बेलारुसको राष्ट्रिय विज्ञान प्रतिष्ठान (एनएएबी) को अध्यक्ष मण्डलका अध्यक्ष भ्लादिमिर गुसाकोभ र चाइना नेशनल स्पेस एडमिनिस्ट्रेशन (सीएनएसए) का प्रशासक झाङ केजियानले आईएलआरएस कार्यक्रममा सहयोग गर्ने संयुक्त घोषणापत्रमा हस्ताक्षर गरे।
“संयुक्त घोषणापत्र अनुसार, दलहरूले आईएलआरएसको निर्माण र सञ्चालनको प्रक्रियामा सहयोग गर्नेछन्,” एनएएसबीले एक विज्ञप्तिमा भन्यो।
“सहयोगका क्षेत्रहरू अन्तरिक्ष प्रयोगको लागि इन्जिनियरिङ र प्रविधिको क्षेत्रमा आधारभूत र लागू अनुसन्धान, नयाँ सामग्री र इलेक्ट्रोनिक कम्पोनेन्ट आधार, प्रशिक्षण र वैज्ञानिक कर्मचारी र विशेषज्ञहरूको उन्नत प्रशिक्षण हुनेछन्। “आपसी सहमतिमा, पक्षहरूले सहयोगका अन्य क्षेत्रहरू निर्धारण गर्नेछन्।”
सीएनएसएले जारी गरेको विज्ञप्तिअनुसार पाकिस्तानका अन्तरिम प्रधानमन्त्री अनवर उल हक कक्करले चिनियाँ प्रधानमन्त्री ली छ्याङसँग आईएलआरएसको प्रदर्शन, कार्यान्वयन, सञ्चालन र प्रयोगका साथै तालिम र अन्य क्षेत्रमा व्यापक सहयोगका लागि हस्ताक्षर गरेका थिए।
पाकिस्तान पहिले नै चाङ्गे-६ चन्द्र नमूना फिर्ता अभियानमा संलग्न छ, जुन सन् २०२४ को मध्यमा प्रक्षेपण हुने तालिका छ।
सेक्योर वर्ल्ड फाउन्डेसनको वाशिंगटन कार्यालयका निर्देशक भिक्टोरिया सामसनले स्पेसन्युजलाई बताएअनुसार आईएलआरएस कार्यक्रमसँग बेलारुस र पाकिस्तानको साझेदारी प्राविधिक सान्दर्भिकता भन्दा बढी राजनीतिक छ।
“पाकिस्तानको आफ्नै प्रक्षेपण क्षमता छैन, यो यसका लागि चीनमा निर्भर छ र पाकिस्तानको कक्षमा केवल ३ सक्रिय भूउपग्रहहरू छन्, जबकि चीनसँग ८०० भन्दा बढी छन्,” सामसनले भनिन्।
त्यस्तै कक्षमा बेलारुसको तीनओटा मात्र सक्रिय भूउपग्रह छन्, त्यसैगरी चीनसँग पनि लामो समयदेखि सैन्य सम्बन्ध छ।
प्रकाशित: १० कार्तिक २०८०, शुक्रबार
