काठमाडौं ।
पृथ्वीले सूर्यको एउटा परिक्रमा पूरा गर्न २४ घण्टा लाग्छ भनेर हामीले सधैं पढेका र सुनेका छौं। तर अहिले वैज्ञानिकहरुले भनेका कुरा अचम्मको छ, किनकी पृथ्वीले सूर्यको परिक्रमा गर्ने आफ्नै रेकर्ड तोड्दैछ।
यहि जुलाई २९ मा पृथ्वीले २४ घण्टाभन्दा कम समयमा सूर्यको एक परिक्रमा पूरा गरेको थियो । जानकारीका अनुसार पृथ्वीले २४ घण्टाको परिक्रमाभन्दा १.५९ मिलिसेकेन्ड कममा यो परिक्रमा पूरा गरेको थियो । पछिल्लो समय पृथ्वीको गति बढेको वैज्ञानिकहरुले बताएका छन्। यसको अर्थ यसले छोटो समयमा नै सूर्यको परिक्रमा पूरा गर्दैछ।
कम्तिमा १९६० को दशकमा वैज्ञानिकहरूले परमाणु घडीहरूद्वारा पृथ्वीको परिक्रमाको गति ट्र्याक गर्न थालेपछि यो आधा शताब्दीमा सबैभन्दा छोटो दिन थियो।
इन्डिपेन्डेन्टको रिपोर्टअनुसार सन् २०२० सन् १९६० यताकै सबैभन्दा छोटो महिना हो । त्यस वर्षको जुलाई १९ मा सबैभन्दा छोटो दिन रेकर्ड गरिएको थियो। त्यसबेला पृथ्वीले सूर्यको एक परिक्रमा २४ घण्टा १.४७ मिलिसेकेन्डभन्दा कममा पूरा गर्यो।
“२०१६ देखि पृथ्वीले गति लिन थाल्यो,” लोमोनोसोभ मस्को स्टेट युनिभर्सिटीका अनुसन्धानकर्ता लियोनिद जोटोभले सीबीएस न्यूजलाई भने, “यो वर्ष यो २०२१ र २०२० मा भन्दा छिटो घुम्छ।”
सन्र २०२१ मा पनि पृथ्वीले सूर्यको वरिपरि बढेको गतिमा परिक्रमा गरिरह्यो तर कुनै रेकर्ड तोड्न सकेन । यद्यपि, इंटरेस्टिङ्ग इन्जिनियरिङ (आईई) को अनुसार, यो ५० वर्षको युवा दिनको चरणको सुरुवात हुन सक्छ।
पृथ्वीको परिक्रमाको गतिमा आएको परिवर्तनको कारण भने अहिलेसम्म पत्ता लाग्न सकेको छैन तर पृथ्वीको भित्री वा बाहिरी प्रक्रिया, महासागर, ज्वारभाटा र हावापानीमा हुने परिवर्तनका कारण यस्तो भएको हुन सक्ने वैज्ञानिकहरुको अनुमान छ ।
पृथ्वीको निर्माणदेखि दिनहरू धेरै लामो भएका छन्। द गार्डियनले उल्लेख गरेअनुसार करिब १.४ अर्ब वर्ष पहिले पृथ्वीले परिक्रमा गर्न १९ घण्टाभन्दा कम समय लाग्थ्यो। दिनहरू हरेक वर्ष औसतमा एक सेकेन्डको लगभग एक ७४ हजारले लामो भएका छन्। तर ग्रहको परिक्रमा दिनहुँ घटबढ हुन सक्छ।
द इन्डिपेन्डेन्टले आफ्नो प्रतिवेदनमा पृथ्वीले सूर्यको वरिपरि बढ्दो गतिमा परिक्रमा गरिरहने हो भने नेगेटिभ लीप सेकेन्डको प्रयोग महत्वपूर्ण हुने बताएको छ। एक हिसाबले पृथ्वीले सूर्यको परिक्रमा गर्ने गतिलाई समयअनुसार सही बनाउन सकियोस् भनेर केही सेकेन्डलाई हटाएर वा परमाणु घडीको समय परिवर्तन गर्नु जस्तै हो।
तर, यसका बेफाइदा पनि हुनेछन्। यसले स्मार्टफोन, कम्प्युटर र सञ्चार प्रणालीलाई असर गर्नेछ। सबै डिभाइसहरू र प्रणालीहरू सौर्य समयअनुसार सेट गरिएका छन्। यसले फाइदाभन्दा नोक्सान बढी हुने वैज्ञानिकहरुको विश्वास छ। त्यसैले अरु केही सोच्न जरुरी छ।
यो किनभने हाम्रो घडी जुनसुकै रूपमा होस्, यो ००:००:०० मा रिसेट गर्नु अघि २३:५९:५९ बाट २३:५९:६० सम्म अगाडि बढ्छ। यस्तो अवस्थामा यदि नेगेटिभ लीप सेकेन्ड प्रयोग गरियो अर्थात् टाइम जम्प भयो भने यसले तपाईको डिभाइसको सम्पूर्ण प्रोग्राम क्र्यास गर्न सक्छ र महत्त्वपूर्ण डाटा पनि बर्बाद गर्न सक्छ।
स्मरणरहोस् समय मापनको लागि प्रयोग गरिने प्राइमरी स्ट्याण्डर्ड अर्थात ‘कोअर्डिनेटेड यूनिवर्सल टाइम’ (यूटीसी) विगतमा पनि अद्यावधिक गरिएको छ।
प्रकाशित: २१ श्रावण २०७९, शनिबार
