काठमाडौं ।
सुरक्षित र राम्रो इन्टरनेट प्रदान गर्ने उद्देश्यले हरेक वर्ष अंग्रेजी महिना फेब्रुअरीको दोस्रो साताको दोस्रो दिन ‘सेफर इन्टरनेट डे’ अर्थात सुरक्षित इन्टरनेट दिवस मनाइने गरिन्छ, जहाँ प्रत्येक प्रयोगकर्ताले आफ्नो डाटा लीक नगरी जिम्मेवारीपूर्वक इन्टरनेट प्रयोग गर्न पाऊन्।
यस वर्ष सुरक्षित इन्टरनेट दिवसको १९ औं संस्करण विश्वभरि विभिन्न कार्यहरुका साथ मनाइन्छ। यस दिनमा साइबर बुलिङदेखि सामाजिक सञ्जालदेखि डिजिटल पहिचानसम्म, प्रत्येक वर्ष सुरक्षित इन्टरनेट दिवसको उद्देश्य उदीयमान अनलाइन मुद्दाहरू र हालका सरोकारहरूको बारेमा सचेतना जगाउने हो।
सुरक्षित इन्टरनेट दिवस २०२२: थिम
यो वर्ष फेरि एकपटक ‘टूगेदर फर ए बेटर इन्टरनेट’ अर्थात ‘राम्रो इन्टरनेटका लागि हातेमालो’ भन्ने नारा राखिएको छ । इन्टरनेटलाई सबैका लागि विशेष गरी बालबालिका र युवाहरूका लागि सुरक्षित र राम्रो ठाउँ बनाउन एकसाथ सामेल हुने उद्देश्यले यो दिवस मनाइन्छ।
नेपालमा सुरक्षित इन्टरनेट दिवस
चाइल्डसेफनेटद्वारा सन् २०१९ देखि नेपालमा सुरक्षित इन्टरनेट दिवसको समन्वय र प्रवर्धन गर्दै आएको छ। सो संस्थाले विभिन्न सचेतनात्मक कार्यहरु गरिरहेको जानकारी दिएको छ।
यस दिवसले प्रविधिको सकारात्मक प्रयोगसम्बन्धी जानकारी दिन तथा अनलाइन सुरक्षाका लागि सरकारी निकायहरु, विद्यालयहरु, अभिभावकहरु, सामाजिक संस्थाहरुका साथै बालबालिका तथा युवाहरुले निर्वाह गर्नु पर्ने भूमिकाबारे जानकारी प्रदान गर्ने अवसर उपलब्ध गराउँदछ।
चाइल्डसेफनेटका संस्थापक अध्यक्ष अनिल रघुवंशीले सूचना प्रविधिको सही र सुरक्षित प्रयोग नहुँदा बालबालिका तथा युवाहरु अनलाइन यौन दुव्र्यवहार र शोषण, साइबर बुलिङ्ग, साइबर ग्रूमिङ्ग, छलकपट (फिसिङ्ग) तथा सेक्स्टोर्सन (यौनजन्य फिरौटी) मा पर्ने जोखिम हुने बताएका छन्।
बालबालिका तथा युवालाई इन्टरनेटको नकारात्मक प्रभावबाट बचाउन सरकारी तथा निजी क्षेत्रले बेलैमा सजगता तथा सक्रियता अपनाउनु नितान्त आवश्यक छ।
यस अवसरमा इन्टरनेटमा सुरक्षित हुने तरिका बारेमा बताउँदै छौं।
यस्तो पासवर्ड नराख्नुहोस्
पासवर्ड सँधै याद हुन्छ, त्यसैले धेरै प्रयोगकर्ताहरूले तिनीहरूको मोबाइल नम्बर, जन्म मिति वा जस्ता सजिला कुरालाई पासवर्डको रुपमा राख्छन्। यसो गरेर तपाईँले ह्याकर्सको काम अझ सजिलो बनाईदिनु हुन्छ। कुनै पनि पासवर्ड तोड्न, ह्याकरहरूले सर्वप्रथम यी तीन चीजहरूलाई पासवर्डको रूपमा प्रयोग गर्छन् र तिनीहरू त्यसमा सफल हुन्छन्। याद राख्नुहोस् कि नाम, जन्म मिति वा मोबाइल नम्बर तपाईको पासवर्ड नबनाउनुहोस्। पासवर्ड सँधै अनौंठो र बलियो हुनुपर्दछ।
पासवर्ड प्रत्येक आईडीको लागी फरक गर्नुहोस्
अक्सर हामी हाम्रो सबै सामाजिक मिडिया प्लेटफर्महरूमा उही पासवर्ड गर्दछौं। यसै कारणले ह्याकरहरूले तपाईको सबै खाताहरू एकल पासवर्डबाटै ह्याक गर्छन्। जहिले पनि विभिन्न प्लेटफर्महरूमा बिभिन्न पासवर्डहरू प्रयोग गर्नुहोस्। जसले ह्याकिङ्गको सम्भावना कम गर्न सक्छ। साझा पासवर्डले तपाईको खातामा ह्याकरहरूलाई सहज बनाउन मद्दत पुर्याउँछ।
हुँदैन ह्याकर्सको शिकार
तपाईँको सामाजिक मिडिया खाताहरु ह्याकरहरुबाट बचाउनको लागि तपाईले पासवर्डमा अक्षरहरु र संख्याहरुका अतिरिक्त विशेष क्यारेक्टर पनि प्रयोग गर्नुपर्नेछ। यदि तपाईँ त्यस्ता विशेष क्यारेक्टर वा अक्षरहरु सहितको पासवर्ड बिर्सनसक्ने सभावना छ भने तपाईका सबै पासवर्डहरू एक ठाउँमा लेख्नुहोस् ताकि यदि तपाईले आफ्नो पासवर्ड बिर्सनुभयो भने पनि, तपाईले त्यहाँ देख्न सक्नुहुन्छ। साथै, तपाईंको सबै प्लेटफर्महरूमा फरक पासवर्ड प्रयोग गर्नुहोस्। यी चीजहरूलाई दिमागमा राख्दै, तपाईं आफ्नो खाताहरू सुरक्षित राख्न सक्नुहुन्छ।
अनलाइनमा सुरक्षित रहने उपायहरू:
प्रकाशित: २५ माघ २०७८, मंगलवार
