मौसम पूर्वानुमान एआईद्वारा गरिने, अनुसन्धानकर्ताहरूले विवरण प्रदान गर्ने

काठमाडौं ।

कम्प्युटरको साथ अब एकल अनुसन्धानकर्ताले नयाँ एआई फोरकास्टिङ अप्रोच (पूर्वानुमान तवर) प्रयोग गरेर सही मौसम पूर्वानुमान प्रदान गर्न सक्षम हुने बताइएको छ। साथै यो परम्परागत प्रणालीहरू भन्दा दश गुणा छिटो छ र हजारौं गुणा कम कम्प्युटिङ शक्ति प्रयोग गर्ने उल्लेख गरिएको छ।

मौसम पूर्वानुमान हाल चरणहरूको जटिल सेट मार्फत सिर्जना गरिन्छ भने प्रत्येकलाई सुपर कम्प्युटरहरूमा चलाउन धेरै घण्टाका साथै विशेषज्ञहरूको ठूलो टोलीहरूलाई विकास, मर्मत र तैनाथ गर्न आवश्यक पर्दछ।

आर्डभार्क वेदरले विश्वभरका मौसम स्टेशनहरू, उपग्रहहरू, जहाजहरू र विमानहरूबाट रअ (प्रशोधन नभएको) डाटामा एआईलाई प्रशिक्षण दिएर सम्पूर्ण प्रक्रियालाई प्रतिस्थापन गर्ने योजना प्रदान गरेको गार्जियनलाई उद्धृत गर्दै टेलिग्राफले उल्लेख गरेको छ।

यसले पूर्वानुमानको गति, शुद्धता र लागतमा प्रमुख सुधारहरूको अवसर प्रदान गर्ने नेचरमा प्रकाशित अनुसन्धानले बताएको उल्लेख छ।

क्याम्ब्रिज विश्वविद्यालयका मेसिन लर्निङका प्राध्यापक रिचर्ड टर्नरले “उदाहरणका लागि अफ्रिकी कृषिको लागि तापक्रम वा युरोपमा नवीकरणीय ऊर्जा कम्पनीको लागि हावाको गतिको भविष्यवाणी गर्नका लागि यो तरिका स्थान–विशिष्ट भविष्यवाणीहरू द्रुत रूपमा प्रदान गर्न प्रयोग गर्न सकिन्छ” भनि बताएका छन्।

यो नयाँ तारिका भने व्यक्तिगत प्रणाली सिर्जना गर्न अनुसन्धानकर्ताहरूको ठूलो टोलीले वर्षौंको काम गर्नुपर्ने र सुपर कम्प्युटरहरूलाई पूर्वानुमान मोडेलहरू निर्माण गर्न वास्तविक–विश्व मापन प्रशोधन गर्न घण्टा लाग्ने परम्परागत मौसम पूर्वानुमान प्रणालीको विपरीत भएको बताइएको छ।

“यो मानिसहरूले पहिले गरेको भन्दा पूर्णतया फरक तवर हो” टर्नरले भने।

यो मोडेलले अन्ततः हालको पाँच–दिनको पूर्वानुमानका साथै हाइपर–स्थानीयकृत पूर्वानुमानहरूको तुलनामा आठ–दिनको सही पूर्वानुमान उत्पादन गर्न सक्षम हुनेछ भनि उनले घोषणा गरेका छन्।

एलन ट्युरिङ इन्स्टिच्युटका वातावरण र दिगोपनका लागि विज्ञान र नवप्रवर्तनका निर्देशक डा. स्कट होस्किङले यो खोजले विश्वभरका विकासशील देशहरूलाई शक्तिशाली प्रविधिहरू उपलब्ध गराएर “पूर्वानुमानलाई लोकतान्त्रिक” बनाउन सक्छ, साथै नीति निर्माताहरू, आपतकालीन योजनाकारहरू र सही मौसम पूर्वानुमानमा भर पर्ने उद्योगहरूलाई मद्दत गर्न सक्छ भनि बताएको उल्लेख गरिएको छ।

पेपरका प्रमुख लेखक डा. अन्ना एलेनले पनि निष्कर्षहरूले आँधीबेहरी, आगो र टोर्नाडोका साथै वायु गुणस्तर, समुद्री गतिशीलता र समुद्री बरफ पूर्वानुमान जस्ता अन्य जलवायु मुद्दाहरू जस्ता प्राकृतिक प्रकोपहरूको राम्रो भविष्यवाणीको लागि मार्ग प्रशस्त गरेको छ भनि उल्लेख गरेका छन्।

आर्डभार्कले ह्वावे, गुगल र माइक्रोसफ्टको हालैको अनुसन्धानमा निर्माण गरिएको न्यूमेरिकल सल्भर (भनेर चिनिने मौसम पूर्वानुमान प्रक्रियाको एक चरण देखाएको उल्लेख छ जसले समयसँगै मौसम कसरी विकसित हुन्छ भनेर गणना गर्दछ भने छिटो र अधिक सटीक पूर्वानुमान उत्पादन गर्न एआईले प्रतिस्थापन गर्न सकिने बताइएको छ।

त्यसैगरी ईसीएमडब्ल्यूएफ ले पहिले नै यो तरिका तैनाथ गरिसकेको बताइएको छ।

अनुसन्धानकर्ताहरूले भने कि अवस्थित प्रणालीहरूलाई आवश्यक पर्ने इनपुट डाटाको केवल १० प्रतिशत प्रयोग गरेर, आर्डभार्कले पहिले नै केही पक्षहरूमा अमेरिकी जीएफएस राष्ट्रिय पूर्वानुमान प्रणालीलाई पछाडि पार्न सक्ने र अमेरिकी मौसम सेवाको पूर्वानुमानसँग प्रतिस्पर्धात्मक भएको टेलिग्राफले उल्लेख गरेको छ।