सरकारलाई चुस्त बनाउन मस्कका कर्मचारीले बनाए ‘डजी एआई असिस्टेन्ट’

काठमाडौं ।

ईलन मस्कका एक वरिष्ठ कर्मचारीले डीओजीई (डिपार्टमेन्ट अफ गभर्न्मेन्ट इफिसियन्सी) लाई सरकारी खर्च कटौती गर्न मद्दत गर्ने उद्देश्यले एक्सएआईद्वारा सञ्चालित एउटा अनुकूलित एआई च्याटबट बनाएका छन्।

टेकक्रञ्चका अनुसार सार्वजनिक रूपमा पहुँचयोग्य उक्त च्याटबट स्पेसएक्सका सुरक्षा इन्जिनियरिङ प्रमुख र ह्वाइट हाउसका अधिकारी क्रिस्टोफर स्ट्यानलीको वेबसाइटमा डीओजीई नामको उपडोमेनमा होस्ट गरिएको छ।

यो च्याटबट प्रायोगिक हो वा डीओजीईले आफ्नो सरकारी खर्च कटौती प्रयासहरूमा वास्तविक रूपमा प्रयोग गरिरहेको छ भन्ने स्पष्ट छैन। तर यसको कानुनी र गोपनीयता सम्बन्धी चिन्ताहरू उठेका छन्।

च्याटबटको कार्यशैली

एआई असिस्टेन्टले आफूलाई “डिपार्टमेन्ट अफ गभर्न्मेन्ट इफिसियन्सी एआई असिस्टेन्ट” भनेर चिनाउँछ र एक्सएआईको ग्रोक-२ मा आधारित रहेको बताउँछ। यसको मुख्य उद्देश्य सरकारी कर्मचारीहरूलाई खर्च कटौती र कार्यसम्पादन सुधार गर्न सहयोग गर्नु हो।

यसमा डीओजीईका पाँच प्रमुख “मार्गनिर्देश सिद्धान्तहरू” समावेश गरिएका छन्, जसमा अनावश्यक प्रक्रिया हटाउने र सरकारका आवश्यकताहरूलाई “कम मूर्खतापूर्ण” बनाउने लक्ष्य छ।

उदाहरणका लागि टेकक्रञ्चले यूएसएआईडीका बारेमा सोध्दा च्याटबटले मार्गनिर्देश सिद्धान्तहरू लागू गर्दै यूएसएआईडी र यसको कोष प्राप्तकर्ताहरूबीचका “अनावश्यक नौकरशाही तहहरू” हटाउने सिफारिस गर्‍यो।

यसले अन्य विषयहरूमा पनि यी सिद्धान्तहरू लागू गर्छ। २०औं शताब्दीका कुन राजनीतिक नेताहरू डीओजीईका लागि प्रेरणादायी हुन सक्छन् भनेर सोध्दा च्याटबटले मार्गनिर्देश सिद्धान्त प्रयोग गरेर बेलायतकी पूर्वप्रधानमन्त्री मार्गरेट थ्याचर र सिंगापुरका पूर्वप्रधानमन्त्री ली कुआन यु को नाम सिफारिस गर्‍यो। यी नेताहरूले दक्षता, सरलीकरण, र प्रविधिको प्रयोगलाई प्राथमिकता दिएको उल्लेख गर्‍यो।

एआई च्याटबटका सीमाहरू

अन्य ठूला भाषा मोडेलहरू जस्तै यस च्याटबटमा पनि “हलुसिनेशन” समस्या देखिन्छ। डीओजीईका कर्मचारीहरूको नाम माग्दा सुरुमा अस्वीकार गरेको तर पछि काल्पनिक नामहरू र बनावटी पदहरू दिएर प्रतिक्रिया दिएको टेकक्रञ्चले उल्लेख गरेको छ।

कहिलेकाहीं यसले अनौठा सल्लाह पनि दिन्छ। उदाहरणका लागि यूएसएआईडीले ड्रोन, वेयरेबल्स, र अन्य इन्टरनेट-संलग्न यन्त्रहरू प्रयोग गरेर आफ्नो कार्यसम्पादन सुधार गर्न सक्छ भन्ने सुझाव दिएको थियो।

ईलन मस्कका लागि सम्भावित द्वन्द्व?

डीओजीईले सरकारी आधुनिकीकरणमा एआईको उपयोग गर्ने नीति अपनाएको छ। वायर्डका अनुसार डीओजीईले अमेरिकी सरकारको खरिद प्रक्रिया हेर्ने जेनेरल सर्भिसेज एडमिनिस्ट्रेशन (जीएसए) का लागि छुट्टै एआई च्याटबट विकास गरिरहेको छ।

तर डीओजीईको च्याटबट एक्सएआईमा आधारित हुँदा ईलन मस्कको लागि सम्भावित वैचारिक/आस्थागत द्वन्द्व हुन सक्छ। किनभने एआई मोडेलहरूले प्राय: एपीआई प्रयोग शुल्क लिन्छन्, जसले सरकारी कर्मचारीहरूद्वारा च्याटबट प्रयोग गर्दा एक्सएआईको आम्दानी बढ्न सक्छ। हालसम्म एक्सएआई को प्रतिनिधिसँग प्रतिक्रिया लिन सकिएको छैन।