चीनमा उत्खननका क्रममा भेटियो ८ करोड वर्ष पुरानो डाइनासोरको अण्डा

काठमाडौं ।

चीनमा वैज्ञानिकहरूले अहिलेसम्मकै सबैभन्दा साना डायनासोरको अण्डा फेला पारेका छन् जसलाई नयाँ प्रजातिसँग जोडिएको छ। अंगुरजत्रा यी साना अण्डाहरू दक्षिणपूर्वी चीनको गान्झाउ नजिकैको निर्माण स्थलमा २०२१ मा भेटिएका लाइभसाइन्स डटकमले उल्लेख गरेको छ।

निर्माण कार्यले नष्ट हुनुअघि नै यी अण्डाहरू उत्खनन गरिएका थिए। यो पत्ता लागेको समूहलाई “गान्झाउ साना अण्डाहरू” नाम दिइएको छ जुन करिब ८ करोड वर्ष पुरानो क्रीटेसियस युगको मानिन्छ।

६ वटा अण्डाहरू ढुङ्गाको टुक्रामा अनियमित रूपमा पाइएकोले तिनीहरू एउटै गुँडको हिस्सा हुन् कि होइनन् भनेर भन्न गाह्रो छ। सबैभन्दा सानो अण्डाको लम्बाइ मात्र १.१ इन्च (२.९ सेन्टिमिटर) छ, जसले अहिलेसम्मकै सानो डायनोसोर अण्डाको रेकर्ड तोडेको छ।

यसअघि जापानमा फेला परेको १.८ इन्च (४.५ सेन्टिमिटर) लामो अण्डालाई यो रेकर्ड दिइएको थियो। यो अण्डा Himeoolithus murakamii नामक सानो डायनोसोरले करिब ११ करोड वर्ष पहिले राखेको थियो। तुलनाको लागि यी अण्डाहरू प्रायः कुखुराको अण्डाभन्दा आधा साना छन्।

लाइभसाइन्सले उल्लेख गरे अनुसार गत अक्टोबर १४ मा हिस्टोरिकल बाओलोजी नामक जर्नलमा प्रकाशित एउटा अध्ययनमा अनुसन्धानकर्ताहरूले यी अण्डाहरू पहिलेदेखि कहिल्यै देखिएको नसकिएको दुई खुट्टामा हिँड्ने र प्रायः शिकारी डायनोसोरहरू (जस्तै, Tyrannosaurus rex) को समूहमा राखिएको nonavian theropod  प्रजातिका डायनासोरसँग जोडिएको बताएका छन्।

तिनीहरूले यो नयाँ प्रजातिको नाम Minioolithus ganzhouensis राखेका छन्। तर M. ganzhouensis जन्मिएकोपछि कति ठूलो हुन्थ्यो भन्ने कुरा अहिलेसम्म स्पष्ट छैन।

यी साना अण्डाहरू निकै राम्रोसँग सुरक्षित अवस्थामा छन्। स्क्यानिङ इलेक्ट्रोन माइक्रोस्कोपीको प्रयोग गरेर हेर्दा अण्डाहरूको भित्री संरचना लगभग पूरै जस्ताको त्यस्तै रहेको पाइएको छ।

अध्ययनका सह-लेखक, वुहानस्थित चाइना युनिभर्सिटी अफ जियोसाइन्सका जीवाश्मविद् फेंग्लु हानले भने अनुसार भविष्यका अध्ययनहरूले क्रीटेसियस युगको अन्त्यतिरका theropod डायनासोरहरूको प्रजनन जैविक प्रक्रियाबारे थप जानकारी दिन सक्नेछन्।

डायनासोरका अण्डाहरूको आकार र रूप विविध हुन्छ र अण्डा पार्ने प्रजाति कति ठूलो हुन्थ्यो भन्ने कुरा अण्डाको आकारले सधैं सङ्केत गर्दैन। उदाहरणका लागि केही ornithopods (हाँसको थुतुनो भएका डायनासोरहरू) ले ५.४ इन्च (१३.७ सेन्टिमिटर) लामो अण्डा पार्थे जबकि पृथ्वीमा हिंड्ने सबैभन्दा ठूला प्राणीहरू titanosaurs ले मात्र ५.९ इन्च (१५ सेन्टिमिटर) लामो अण्डा पार्थे तर तिनीहरूको आकार ornithopods भन्दा चार गुणा ठूलो हुन्थ्यो।

नयाँ फेला परेका अण्डाहरू साना भए पनि केही पछिल्ला जीवित डायनासोर अर्थात् चराका अण्डाजत्रा साना छैनन्। सबैभन्दा सानो चरा अण्डाको रेकर्ड vervain hummingbird (Mellisuga minima) ले राखेको छ जसका अण्डाहरू ०.४ इन्च (०.१ सेन्टिमिटर) मात्र लामो हुन्छन् र कागजको क्लिपभन्दा पनि हल्का हुन्छन्।