काठमाडौं ।
युरोपको भारी-लिफ्ट रकेट एरियन-५ ले आफ्नो अन्तिम मिसन उडाएको छ। करिब तीन दशकदेखि अन्तरिक्षमा महाद्वीपको पहुँचलाई बलियो बनाएको उक्त भेहिकलले दुईओटा टेलिकम स्याटेलाइटहरू लिएर आफ्नो करियरको अन्त्य गर्यो।
यो सामान्यतया एक अत्यधिक सफल लन्चर भएकोमा सहमत छ, जसमा ११७ आउटिङहरूमा केवल दुई पूर्ण असफलताहरू भोग्नु परेको छ।
तर एरियन-५, को सेवानिवृत्तिले युरोपलाई कठिन अवस्थामा छोडेको छ, र कुनै प्रतिस्थापन लिने रकेट तयार नभएको बीबीसीको रिपोर्टमा उल्लेख छ।
अर्को पुस्ताको रकेट, एरियन-६, अझै विकास र परीक्षण चरणबाट गुज्रिरहेको छ र अर्को वर्षसम्म यसको डेब्यू नहुन सक्छ।
समग्र विवादहरूले गर्दा, युरोपले अब रूसी सोयुज रकेटहरू प्रयोग गर्न सक्दैन, र यसको सानो वाहन, भेगा-सी, गत डिसेम्बरमा उडान विफलता पछि रोकिएको छ।
जसले गर्दा हाल युरोपेली स्याटेलाइटहरूलाई अमेरिकी सेवाहरू प्रयोग गर्न बाध्य पारिएको छ। गत शनिबार, १.४ बिलियन यूरो लगानीमा तयार भएको युक्लिड स्पेस टेलिस्कोप फ्लोरिडाबाट स्पेसएक्स फाल्कन ९ मा उचालिएको थियो।
घरेलु रकेटहरूको अनुपलब्धताले युरोपेली अन्तरिक्ष एजेन्सीका महानिर्देशक जोसेफ एस्बाचरलाई हालै घोषणा गर्न प्रेरित गर्यो। “युरोपले आफैलाई… एक तीव्र लन्चर संकटमा फेला पारेको छ,” उनले भने।
बुधवारको अन्तिम मिसन नियमित रूपमा, फ्रेन्च गुयानाको कोउरो स्पेसपोर्टबाट सञ्चालन गरिएको थियो।
सो यात्रामा रकेट भेहिकलमा दुई “यात्रुहरू” सिराक्यूज ४बी नामक फ्रान्सेली रक्षा भूउपग्रह, र हेनरिक हर्ट्ज नामक एक जर्मन प्रदर्शन अन्तरिक्ष यान थिए।
एरियन ५ सेवानिवृत्तिमा जानुअघि यसले २३० भन्दा बढी भूउपग्रहहरूलाई कक्षमा उचालेको छ, लगभग १ हजार टन हार्डवेयर बराबर सामग्री अन्तरिक्षमा लगेको छ।
एरियन ५ त्यसबेला चर्चामा आयो जब यसले सन् २०२१ २५ डिसेम्बरमा रकेटले १० अर्ब डलरको जेम्स वेब स्पेस टेलिस्कोप उचाल्दा प्रसिद्ध सटीकता सम्भवतः सबै भन्दा राम्रो प्रदर्शन गरेको थियो।
कक्षमा इन्जेक्सन यति सटीक थियो कि सो अवलोकनकर्ता उपकरणले प्रक्षेपण सुधार गर्न आफ्नै कुनै पनि इन्धन प्रयोग गर्नुपरेन, जसले गर्दा प्रभावकारी रूपमा अनुमानित परिचालन जीवनकाल १० देखि १० वर्षसम्म दोब्बर हुनेछ।
प्रकाशित: २४ असार २०८०, आईतवार
