काठमाडौं ।
एरियन ५ रकेटले बृहस्पतिको आठ वर्षको यात्रामा अप्रिल १४ मा रकेटको अन्तिम उडानमा सफलतापूर्वक युरोपेली अन्तरिक्ष यान प्रक्षेपण गरेको छ। यसअघि बृहस्पति ग्रहको अध्ययनमा पठाउन लागिएको अन्तरिक्ष यानको प्रक्षेपणमा ढिलाई भएको थियो।
एरियनस्पेसले घोषणा गरेअनुसार जुस (जुपिटर आईसी मून्स एक्सप्लोलर) अन्तरिक्ष अनुसन्धानको नियोजित प्रक्षेपण, मूल रूपमा १३ अप्रिलमा तय गरिएको थियो।
एरियन ५ स्थानिय समयअनुसार बिहान ८:१४ बजे, फ्रेन्च गुयानाको कोउरोमा युरोपेली स्पेसपोर्टबाट उडेको थियो।
नियन्त्रकहरूले जुससँग लिफ्ट अफ भएको लगभग ४० मिनेट पछि सम्पर्क गरे र आधा घण्टा पछि, ८५ वर्ग मिटरको कुल क्षेत्रफलका साथ दुई ठूला सौर्य एरेहरू तैनाथ गरे जसले ६ टनको अन्तरिक्षयानको लागि शक्ति उत्पादन गर्नेछ।
बृहस्पतिका चार मुख्य चन्द्रमामध्ये तीन वटा अन्वेषण गर्न यो अन्तरिक्ष यान डिजाइन गरिएको हो।
प्रक्षेपण हेवी-लिफ्ट एरियन ५ को लागि अन्तिम उडान हो, जुन सेवामा ३० वर्ष भन्दा बढी अवधिपछि रिटायर हुन लागेको स्पेसन्यूजले उल्लेख गरेको छ।
जुस जुलाई २०३१ मा बृहस्पति ग्रहमा आइपुग्छ र यसको चार मुख्य चन्द्रमाहरू मध्ये तीन: युरोपा, ग्यानिमेड र क्यालिस्टोको नजिकको फ्लाइबाइहरू बनाउँदै ग्रहको परिक्रमा गर्दै तोकिएको साढे तीन वर्ष बिताउनेछ। अर्को वर्ष लन्च हुने नासाको ‘युरोपा क्लिपर’ नामक यानले त्यसबेला युरोपालाई विस्तृत रूपमा अध्ययन गरिरहेको हुने हुनाले, जुसले यो सम्भावित जीवन-आश्रय दिने चन्द्रमाको केवल दुईओटा फ्लाइबाइहरू बनाउनेछ र आफ्नो अधिकांश समय ग्यानीमेड र क्यालिस्टोमा केन्द्रित गर्नेछ।
डिसेम्बर २०३४ मा, अन्तरिक्ष यानले बृहस्पतिबाट ग्रहको सबैभन्दा ठूलो प्राकृतिक उपग्रह र सौर्यमण्डलको सबैभन्दा ठूलो चन्द्रमा, ग्यानिमेडमा सर्दै, कक्ष परिवर्तन गर्ने प्रयास गर्नेछ। यसो गर्दा, जुस पृथ्वीको आफ्नै बाहेक चन्द्रमाको परिक्रमा गर्ने इतिहासको पहिलो अन्तरिक्ष यान बन्नेछ।
वैज्ञानिकहरू बृहस्पतिका चन्द्रमाहरूमा चासो राख्छन् किनकी तिनीहरूमा दशौं माइल बाक्लो बरफको गोलाभित्र लुकेको तरल पानीको विशाल महासागरहरू राखेको जस्तो देखिन्छ, र यी महासागरहरूले गर्दा त्यहाँ कुनै प्रकारको जीवनको अस्तित्वको लागि अनुकूल अवस्थाहरू हुन सक्छन्। यद्यपि जुसले बृहस्पतिको चन्द्रमामा जीवनको कुनै प्रमाण फेला पार्ने सम्भावना छैन, तर यो मिशनले वैज्ञानिकहरूलाई यी चन्द्रमाहरूमा जीवनको लागि उपयुक्त अवस्थाहरू छन् वा छैनन् भनेर अझ राम्रोसँग बुझ्न मद्दत गर्नेछ।
जुस मिसनले बृहस्पतिको शक्तिशाली चुम्बकीय क्षेत्र र ग्रह तथा यसको भित्री ज्वालामुखी चन्द्रमा आईओद्वारा उत्सर्जित चार्ज कणहरूको संयोजनबाट उत्पन्न अत्यधिक उच्च स्तरको विकिरणको साथ कठोर वातावरणमा काम गर्नेछ।
प्रकाशित: २ बैशाख २०८०, शनिबार
