काठमाडौं ।
जेम्स वेब स्पेस टेलिस्कोपले गरेको नयाँ मापनले ट्र्यापिस्ट-१ भनेर चिनिने ताराको परिक्रमा गर्ने चट्टानी एक्सोप्लानेटमा वायुमण्डल नभएको पाइएको छ।
ट्रापिस्ट १ (TRAPPIST-1) तारा प्रणालीमा ६ ओटा थप पृथ्वीजस्तै एक्सोप्लानेटहरू छन्, र अब वेबले तिनीहरूको अध्ययन गर्ने क्षमता प्रमाणित गरेको छ। यसका साथमा हामी धेरै टाढाको भविष्यमा केही थप रोमाञ्चक समाचारहरूको आशा गर्न सक्छौं।
खगोलविद्हरूले जेम्स वेब स्पेस टेलिस्कोपको मिड-इन्फ्रारेड इन्स्ट्रुमेन्ट (MIRI) को ट्रापपिस्ट-१बी ग्रहको तापक्रम मापन गर्न प्रयोग गरे। ट्रापिस्ट-१ तारा प्रणाली बनाउने सात ग्रहहरू मध्ये, यो ग्रह मूल ताराको सबैभन्दा नजिकको परिक्रमा गर्छ र पृथ्वी भन्दा १.४ गुणा ठूलो छ।
युरोपेली अन्तरिक्ष एजेन्सी (इसीए)का अनुसार मापनले चट्टानी एक्सोप्लानेटबाट उत्सर्जित “कुनै पनि प्रकारको प्रकाश” को वेबको पहिलो पहिचानलाई प्रतिनिधित्व गर्दछ, यसले ग्रहको दिनको तापक्रम ४४६ डिग्री फरेनहाइट (२३०डिग्री सेल्सियस) थियो भनेर खुलासा गर्यो। खगोलविद्हरू ग्रहको वायुमण्डलको लागि यो तापक्रम धेरै उच्च भएको ठान्छन्।
अवलोकनको नेतृत्व गर्ने क्यालिफोर्नियामा नासाको एम्स रिसर्च सेन्टरमा अन्तरिक्ष विज्ञान र खगोल विज्ञान डिभिजनका एस्ट्रोफिजिस्ट थोमस ग्रीनले फरक परिणामको आशा गरेको बताएको स्पेस डट कमले रिपोर्ट गरेको छ।
“केही सिद्धान्त समूहहरूले भविष्यवाणी गरेका थिए कि ग्रहमा घना वायुमण्डल हुनेछ, जबकि अरूले सोचे कि यो नहुन सक्छ,” ग्रीनले भने, “म त्यहाँ कुनै वातावरण नभएको देखेर अचम्मको भन्दा बढी निराश भएँ।”
ट्रापिस्ट-१बी र यसको तारा बीचको दूरी सूर्य-पृथ्वी दूरीको लगभग एक सयौं मात्र छ। यो सूर्य र सौर्यमण्डलको भित्री ग्रह बुध बीचको दूरी भन्दा ४० गुणा नजिक छ।
यद्यपि ट्रापिस्ट-१ प्रणालीको केन्द्रमा रहेको तारा हाम्रो सूर्य भन्दा धेरै मधुरो छ, तर ग्रहले अझै पनि सूर्यबाट पृथ्वीले प्राप्त गर्ने ताराको चार गुणा बढी प्राप्त गर्दछ। त्यसकारण खगोलविद्हरूले वातावरणको उपस्थितिलाई अस्वीकार गर्नु अघि यो ग्रह बस्न योग्य हुने आशा गरेनन्।
तथापि, अवलोकन अझै पनि एक सफलता हो, किनकि यसले वेबले सीधै पृथ्वी जस्तो टाढाको संसारको बारेमा जानकारी सङ्कलन गर्न सक्ने क्षमता देखाउँछ।
ट्रापिस्ट-१ प्रणालीमा, त्यहाँ कम्तिमा ट्रापिस्ट-१ई, १एफ र २जी तीन ग्रहहरू छन्। तिनीहरूको सतहहरूमा तरल पानीको अस्तित्वको लागि अवस्थाहरू छन् र त्यसैले जीवन होस्ट गर्न सक्छ।
प्रकाशित: १६ चैत्र २०७९, बिहीबार
