काठमाडौं ।
वेबको सिर्जनाकर्तालाई यसको भविष्यको लागि क्रिप्टो भिजनरीहरूको योजनामा बिक्री गरिएको छैन र हामीले यसलाई “बेवास्ता” गर्नुपर्ने उनी बताउँछन्।
१९८९ मा वर्ल्ड वाइड वेबको आविष्कार गर्ने ब्रिटिश कम्प्युटर वैज्ञानिक टिम बर्नर्स-लीले शुक्रबार एक कार्यक्रममा उनले बताएअनुसार इन्टरनेटको अर्को पुनरावृत्ति निर्माण गर्न ब्लकचेनलाई व्यवहार्य समाधानको रूपमा हेर्दैनन्।
उनको आफ्नै वेब विकेन्द्रीकरण परियोजना छ जसलाई ‘सोलिड’ भनिन्छ।
“नयाँ प्रविधिको प्रभावहरूबारे छलफल गर्न स्पष्ट पार्नु महत्त्वपूर्ण छ,” लिस्बनमा वेब शिखर सम्मेलनमा स्टेजमा बोल्दै बर्नर्स-लीले भने, “तपाईले बुझ्नुपर्छ कि हामीले छलफल गरिरहेका सर्तहरूको अर्थ के हो, बजवर्डहरू भन्दा बाहिर।”
“वास्तवमा यो लाजमर्दो कुरा हो कि वास्तविक वेब ३ नाम इथेरियमका मानिसहरूले उनीहरूले ब्लकचेनको साथ गरिरहेको सामग्रीको लागि लिएका थिए। वास्तवमा, वेब ३ त्यो वेब होइन।”
वेब ३ इन्टरनेटको काल्पनिक भविष्यको संस्करणको वर्णन गर्न प्रयोग गरिने प्राविधिक शब्द हो जुन आजको भन्दा बढी विकेन्द्रीकृत छ र अमेजन, माइक्रोसफ्ट र गुगल जस्ता मुट्ठीभर शक्तिशाली खेलाडीहरूको प्रभुत्वमा छैन।
यसमा ब्लकचेन, क्रिप्टोकरेन्सी र ननफन्जिबल टोकनहरूसहित केही प्रविधिहरू समावेश छन्।
हाम्रो व्यक्तिगत डाटालाई बिग टेकको पङ्क्तिबाट बाहिर निकाल्नु बर्नर्स-ली द्वारा साझा गरिएको महत्वाकांक्षा हो, उनी बिटक्वाइन जस्ता क्रिप्टोकरेन्सीहरूलाई अन्डरपिन गर्ने वितरण गरिएको लेजर टेक्नोलोजी ‘ब्लकचेन’मा विश्वस्त छैनन्, र त्यो समाधान हुनेछ भनेर मान्दैनन्।
“ब्लकचेन प्रोटोकलहरू केहि चीजहरूको लागि राम्रो हुन सक्छ तर तिनीहरू ‘सोलिड’ (बर्नर्स-लीको नेतृत्वमा वेब विकेन्द्रीकरण परियोजना) का लागि राम्रो छैनन्,” उनले भने, “तिनीहरू धेरै ढिलो, धेरै महँगो र धेरै सार्वजनिक छन्। व्यक्तिगत डाटा स्टोरहरू छिटो, सस्तो र निजी हुनुपर्छ।”
“वेब३ स्टफलाई बेवास्ता गर्नुहोस्, ब्लकचेनमा बनाइएको अनियमित वेब ३,” उनले थपे, “हामी यसलाई ‘सोलिड’को लागि प्रयोग गर्दैनौं।”
बर्नर्स-लीले भने कि मानिसहरूले अक्सर वेब ३ लाई इन्टरनेटलाई पुन: आकार दिने उनको आफ्नै प्रस्ताव “वेब ३.०” सँग मिलाउछन्। उनको नयाँ स्टार्टअप, इन्नरप्ट (Inrupt) ले प्रयोगकर्ताहरूलाई कसरी पहुँच र भण्डारण गरिन्छ भन्ने सहित तिनीहरूको आफ्नै डाटाको नियन्त्रण प्रदान गर्ने लक्ष्य राखेको छ। कम्पनीले डिसेम्बरमा फण्ड राउन्डमा ३ करोड डलर उठायो।
बर्नर्स-लीकाअनुसार हाम्रो व्यक्तिगत डाटा मुट्ठीभर बिग टेक प्लेटफर्महरू द्वारा ‘साइल’ गरिएको छ, गुगल र फेसबुक, जसले यसलाई “हामीलाई तिनीहरूको प्लेटफर्ममा लक गर्न” प्रयोग गर्दछ।
“यसको नतिजा एक ठूलो डाटा दौड थियो जहाँ बिजेता एक कर्पोरेसन थियो जसले सबैभन्दा धेरै डाटा नियन्त्रण गर्यो र हार्नेहरू अरू सबै थिए,” उनले भने।
उनको नयाँ स्टार्टअपले यसलाई तीन तरिकाबाट सम्बोधन गर्ने लक्ष्य राखेको छ।
बर्नर्स-ली वेब ३ को बारेमा शंका गर्ने एक मात्र उल्लेखनीय प्राविधिक व्यक्तित्व होइन। यो आन्दोलन सिलिकन भ्यालीका ट्विटरका सह-संस्थापक ज्याक डोर्सी र टेस्लाका सीईओ इलन मस्क जस्ता केही नेताहरूका लागि पञ्चिङ ब्याग भएको छ।
आलोचकहरू भन्छन् कि यो क्रिप्टोकरेन्सीहरूसँग आउने ठगी र सुरक्षा त्रुटिहरू जस्तै मुद्दाहरूको जोखिममा छ। –सीएनबीसी
प्रकाशित: २२ कार्तिक २०७९, मंगलवार
