नयाँ भेटिएको ब्ल्याक होल पृथ्वीको सबैभन्दा नजिक

काठमाडौं ।

हाम्रो सूर्यको भन्दा १० गुणा ठूलो ब्ल्याक होल पृथ्वीबाट १,५६० प्रकाश वर्ष मात्र टाढा रहेको एउटा नयाँ अध्ययनले देखाएको छ। त्यो अघिल्लो निकटता चर्चित ब्ल्याक होल भन्दा लगभग दोब्बर नजिक भएको स्पेस डटकमले रिपोर्ट गरेको छ।

नयाँ फेला परेको वस्तु, तारकीय द्रव्यमानको ब्ल्याक होल गाईया बीएच १, बाइनरी प्रणालीमा बस्छ जसको अर्को सदस्य सूर्यजस्तो तारा हो। पृथ्वी सूर्यबाट जति टाढा छ त्यो तारा यसको सहयात्री ब्ल्याक होलबाट त्यति टाढा छ, जसले गाया बीएच१लाई वास्तवमै विशेष बनाउँछ।

“यस प्रकारका धेरै प्रणालीहरू पत्ता लगाउने दाबी गरिए पनि, लगभग यी सबै खोजहरूलाई पछि खण्डन गरिएको छ,” म्यासाचुसेट्सको हार्वर्ड-स्मिथसोनियन सेन्टर फर एस्ट्रोफिजिक्स र जर्मनीको म्याक्स प्लान्क इन्स्टिच्युटमा अध्ययनका प्रमुख लेखक करीम एल-बद्रीले एक कथनमा भने। “हाम्रो आकाशगंगामा तारकीय-द्रव्यमान ब्ल्याक होलको वरिपरि फराकिलो कक्षमा सूर्य जस्तो ताराको यो पहिलो अस्पष्ट पहिचान हो।”

खगोलविद्हरू हाम्रो मिल्की वे ग्यालेक्सीमा लगभग १०० मिलियन तारकीय-द्रव्यमान ब्ल्याक होलहरू भएको सोच्छन् छन्, प्रकाश-गोब्बल वस्तुहरू जुन सूर्य भन्दा पाँच देखि १०० गुणा बढी छन्।

तिनीहरूको सानो आकारले विशेष गरी टेलिस्कोपद्वारा यी शरीरहरूलाई पत्ता लगाउन अपेक्षाकृत गाह्रो बनाउँछ। र वैज्ञानिकहरूले देखेका ती “एक्स-रे बाइनरीहरू,” ब्ल्याक होलहरू हुन् जसले साथी ताराबाट सामग्रीलाई आफू वरपर एक्रिसन डिस्कमा तान्छन्। यो द्रुत-परिक्रमा गर्ने धुलो र ग्यासले एक्स-रे, उच्च-ऊर्जा प्रकाश उत्सर्जन गर्दछ जुन केही शक्तिशाली टेलिस्कोपहरूले अवलोकन गर्न सक्छन्।

तथापि, बाइनरी प्रणालीहरूमा बस्ने सबै तारकीय-द्रव्य ब्ल्याक होलहरू सक्रिय रूपमा खुवाईरहेका छैनन्। यी निष्क्रिय वस्तुहरू फेला पार्न अझ गाह्रो छ र विभिन्न रणनीतिहरू आवश्यक छ।

शोधकर्ताहरूले नयाँ अध्ययनमा यस्तो वैकल्पिक प्रविधि प्रयोग गरे। तिनीहरूले युरोपेली अन्तरिक्ष एजेन्सी (ईएसए) गाइया अन्तरिक्ष यानद्वारा सङ्कलन गरिएको डाटा खन्याए, जसले लगभग २ अर्ब मिल्की वे ताराहरूको स्थिति, गति र प्रक्षेपणहरू ठीकसँग म्याप गर्दैछ।

गाइया बीएभ१ प्रणाली चाखलाग्दो छ, र यो हाम्रो तुलनात्मक रूपमा नजिक भएको कारणले मात्र होइन। अध्ययन टोली निश्चित छैन कि तारा र ब्ल्याक होल तिनीहरूको हालको स्थितिमा कसरी आयो।

गाइया बीएभ१को द्रव्यमानले संकेत गर्छ कि जुन तारा मर्यो र यसलाई जन्म दियो त्यो ठूलो हुनुपर्छ, यो कम्तिमा २० सौर्य पिण्ड वा सो भन्दा बढी हुनुपर्ने अनुमान छ। त्यस्ता जायन्टहरू केही लाख वर्ष मात्र बाँच्छन्, र तिनीहरू नष्ट हुनु अघि तिनीहरू धेरै चम्किलो हुन्छन्।