काठमाडौं ।
मंगल ग्रहमा जीवनको सम्भावना पत्ता लगाउन संसारभरका अन्तरिक्ष एजेन्सीहरूले त्यहाँ आफ्ना मिसनहरू चलाउँदैछन्। यसमा अमेरिकी अन्तरिक्ष एजेन्सी नासा र चीनको अन्तरिक्ष एजेन्सी सबैभन्दा अगाडि छन्।
नासाका वैज्ञानिकहरू मंगल ग्रहको वायुमण्डलसँग सम्बन्धित एउटा रहस्य पत्ता लगाउन काम गरिरहेका छन् । र यसको सबैभन्दा राम्रो पक्ष भनेको तपाईं पनि तिनीहरूलाई मद्दत गर्न सक्नुहुन्छ। यसका लागि नासाले आफ्नो ‘सिटिजन साइन्स’ प्लेटफर्म जुनिभर्समा एउटा प्रोजेक्ट आयोजना गरिरहेको छ।
‘क्लाउडस्पटिङ अन मार्स’ नामको यो परियोजनामा मानिसले मंगल ग्रहमा रहेका बादलहरू पहिचान गर्ने मौका पाउँछन्।
मानिसहरूलाई आँखाले चिन्न सजिलो हुने नासाको विश्वास छ। अरबौं वर्ष पहिले मंगल ग्रहमा ताल र नदीहरू थिए भन्ने विश्वास गरिन्छ। त्यसबेला मंगल ग्रहको वायुमण्डल बाक्लो थियो भन्ने विश्वास गरिन्छ। वैज्ञानिकहरू बुझ्न चाहन्छन् कि कसरी समयसँगै ग्रहले आफ्नो वायुमण्डल गुमायो।
यदि तपाईं यस परियोजनामा नासाका वैज्ञानिकहरूलाई मद्दत गर्न चाहनुहुन्छ वा खगोल विज्ञानमा रुचि राख्नुहुन्छ भने, तपाईं यो लिङ्कमा क्लिक गरेर परियोजनामा सामेल हुन सक्नुहुन्छ।
नासाको जेट प्रोपल्सन ल्याबोरेटरीका पोस्टडक्टोरल अनुसन्धानकर्ता मारेक स्लिपस्कीले भने, “बादल निर्माणको कारण के हुन्छ भनेर हामी जान्न चाहन्छौं।” परियोजनाको सफलताले अन्वेषकहरूलाई किन मंगल ग्रहको वायुमण्डल पृथ्वीको भन्दा १ प्रतिशत मात्र सघन छ भनेर बुझ्न मद्दत गर्न सक्छ। जबकि अनुसन्धान प्रमाणले मंगल ग्रहको वायुमण्डल बाक्लो हुने देखाएको छ।
मंगल ग्रहमा बादलहरू पहिचान गर्न र ट्रेस गर्न नासासँग १६ वर्षको डाटा छ। यो तथ्याङ्क मार्स रिकोनेसेन्स अर्बिटर (एमआरओ) ले संकलन गरेको हो। यसले सन् २००६ देखि मंगल ग्रहको अध्ययन गरिरहेको छ। यो अर्बिटरको उपकरणले मंगल ग्रहको धेरै तस्विर खिचेको छ। यसमा, बादलहरू मेहराब जस्तै देखिन्छन्। नासाको टोलीले यी आर्चेज अर्थात फ्रेममा भएका घुमाउदारलाई चिन्ह लगाउन जनताको सहयोग लिइरहेको छ।
भर्खरै गरिएको एक अध्ययनले मंगल ग्रहको कुनै क्षेत्र ‘बारम्बार बस्न योग्य’ भएको खुलासा गरेको छ। मार्गारीटिफर टेरा क्षेत्र भित्र माटो बोक्ने थेगर खोजी गरेर वैज्ञानिकहरू यो निष्कर्षमा पुगेका हुन्। यस क्षेत्रसँग धेरै व्यापक रूपमा संरक्षित भू-आकृतिहरू छन्। यो यसको सतहमा बगिरहेको पानीद्वारा गठन भएको थियो।
नासाले रातो ग्रह समेत भनिने मंगलमा बादल र त्यसको संरचना खोज्ने अभियानलाई नागरिक विज्ञान परियोजना नाममा संचालन गरेको छ। जसमा नासाले तोकेको सो वेबसाइटमा गएर भनिएअनुसार डाटामा आधारित आर्चेज खोज्नुपर्नेछ।
प्रकाशित: १७ असार २०७९, शुक्रबार
