काठमाडौं ।
भारतको पहिलो ‘अन डिमान्ड’ स्याटेलाइट अन्तरिक्षमा प्रक्षेपण गरिएको छ। न्यून स्पेस इण्डिया लिमिटेड (एनएसआईएल) ले जीस्याट-२४ (GSAT-24) लाई अन्तरिक्ष क्षेत्र सुधार योजना आएपछि आफ्नो पहिलो मागमा आधारित कम्युनिकेशन स्याटेलाइट मिसन प्रक्षेपण गरेको हो। यो पूर्ण रूपमा डाइरेक्ट -टू-होम (डीटीएच) सेवा प्रदायक टाटा प्लेलाई भाडामा दिइएको छ।
एनएसआईएलको लागि भारतीय अन्तरिक्ष अनुसन्धान संगठन (इसरो) द्वारा निर्मित स्याटेलाइट बिहीबार फ्रेन्च गुयाना (दक्षिण अमेरिका) को कोउरोबाट फ्रान्सेली कम्पनी एरियनस्पेसद्वारा संचालित एरियन ५ रकेटद्वारा सफलतापूर्वक जियोस्टेशनरी कक्षमा राखिएको थियो।
भारतीय समाचार एजेन्सी पीटीआईका अनुसार जीस्याट-२४ एउटा २४ केयू ब्यान्डमा आधारित संचार स्याटेलाइट (भूउपग्रह) हो, जसको तौल ४,१८० किलोग्राम छ। यसले डीटीएच एप्लिकेसनहरूको आवश्यकताहरू पूरा गर्न भारतभर कभरेज दिनेछ।
एनएसआईएल अन्तरिक्ष विभाग (डीओएस) अन्तर्गतको केन्द्रीय सार्वजनिक क्षेत्रको उद्यम (सीपीएसई) हो र इसरोको व्यावसायिक शाखा हो।
प्रतिवेदनकाअनुसार, सरकारले जुन २०२० मा घोषणा गरेको “अन्तरिक्ष सुधार” को एक भागको रूपमा, एनएसआईएललाई “माग-संचालित” मोडेलमा अपरेसनल स्याटेलाइट मिसनहरू सञ्चालन गर्नका लागि जिम्मेवारी दिइएको थियो, जसमा भूउपग्रहहरू निर्माण, प्रक्षेपण, स्वामित्व र निर्माण तथा सञ्चालन र सेवा वितरणसमेत समावेश थियो।
जीस्याट-२४ को सम्पूर्ण स्याटेलाइट क्षमता टाटा समूहको डीटीएच व्यवसाय, टाटा प्ले लाई तिनीहरूको डीटीएच माग आवश्यकताहरू पूरा गर्न लीजमा दिइनेछ।
एरियन ५ ले दुईओटा भूउपग्रहलाई जियोस्टेशनरी अर्बिटमा सफलतापूर्वक राखेको छ। जीस्याट-२४ लाई इसरोको प्रमाणित आई-३के बसमा १५ वर्षको मिशन लाइफको साथ कन्फिगर गरिएको छ।
समाचार एजेन्सीले उल्लेख गरेअनुसार एनएसआईएलका एक अधिकारीले व्याख्या गरे “‘माग-संचालित’ मोडलको मूलत अर्थ भनेको जतिबेला स्याटेलाइट प्रक्षेपण हुन्छ, त्यसभन्दा पहिले नै अन्तिम ग्राहकहरूको हुन र कसका लागि हुनेछ र त्यहाँ कसरी उपयोग र प्रतिबद्धता हुनेछ भन्ने थाहा हुन्छ। यसले गर्दा तपाईंले कक्षमा जाँदा यो स्याटेलाइट क्षमतालाई प्रभावकारी रूपमा प्रयोग गर्न सकियोस्।”
प्रकाशित: ११ असार २०७९, शनिबार
