काठमाडौं ।
भारतीय दूरसञ्चार क्षेत्रको नियामक निकाय ट्राईले फाइभजी सेवा सुरु गर्न स्पेक्ट्रमको लिलामीका लागि आधार मूल्य निर्धारण गर्न सरकारलाई सुझाव दिएको छ। ट्राईले फाइभजी स्पेक्ट्रमको यसअघि भनेको आधार मूल्यमा करिब ३६ प्रतिशत कटौती गर्न सुझाव दिएको भारतीय मिडियाहरुले रिपोर्ट गरेका छन्। यो सुझाबले पछिल्लो समय रकम अभावमा समस्याग्रस्त भारतीय टेलिकम क्षेत्रलाई राहत दिने बताईएको छ।
यो कदम भारतको सरकारले यस वर्षको अन्त्यमा अर्को पुस्ताको ५जी एयरवेभ्स लिलामीको लागि तयारी गरिरहेको बेला आएको छ, जसमा देशका तीन मुख्य क्यारियरहरू – भोडाफोन आइडिया, भारती एयरटेल लिमिटेड, र रिलायन्स इन्डस्ट्रिज लिमिटेडको जियोबाट सहभागी हुने अपेक्षा गरिएको छ।
सरकारले सन् २०२३ को मार्चको अन्त्यसम्ममा विश्वको दोस्रो ठूलो वायरलेस बजार र एक अर्बभन्दा बढी ग्राहक भएको भारतमा ५जी सेवाहरू सुरु गर्ने लक्ष्य राखेको छ।
भारतको दूरसंचार नियामक प्राधिकरणले सोमबार देशभर प्रयोगको लागि ३३००-३६०० मेगाहर्ज ब्यान्डको प्राइम ५जी फ्रिक्वेन्सीको लागि ३.१७ अर्ब भारतीय रुपैयाँ (४१.८० मिलियन डलर) को आधार मूल्य सिफारिस गरेको छ।
यसले पहिले यसको लागि ४.९२ अर्ब भारतीय रुपैयाँ (६४.८८ मिलियन डलर) को मूल्य निर्धारण गर्न सिफारिस गरेको थियो, जसलाई टेलिकम लबी समूहले ‘अनुपयुक्त’ भनेर वर्णन गरेको थियो।
यदि सरकारले ३० वर्षको लागि स्पेक्ट्रम दिएमा भारतीय दूरसंचार नियामकले ७.५ लाख करोड भारुमा १ लाख मेगाहर्ज स्पेक्ट्रमभन्दा माथिका स्पेक्ट्रम लिलामी गर्न सिफारिसहरू पेश गरेको टाइम्सअफ इन्डियाले जनाएको छ। तर सरकारले २० वर्षका लागि दूरसञ्चार कम्पनीहरूलाई स्पेक्ट्रम छुट्याएमा सरकारले अक्सनमार्फत ५.०७ लाख करोड रुपैयाँ पाउनेछ।
रिजर्भ मूल्य घटाउनुको अर्थ
देशका दूरसञ्चार कम्पनीहरूले फाइभजी स्पेक्ट्रमको मूल्य उच्च राखेमा बोलपत्रमा सहभागी हुन नसक्ने सरकारलाई यसअघि नै संकेत गरेका थिए । सरकारले पछिल्लो दुई पटक स्पेक्ट्रम बेच्ने प्रयास गरेको थियो । तर स्पेक्ट्रमको रिजर्भ मूल्य निकै उच्च राखेकाले खरिदकर्ता फेला पर्न सकेको छैन । यस पटक, ट्राइले २०१८ को सिफारिसहरूको तुलनामा सबै ब्यान्डहरूमा स्पेक्ट्रम मूल्यहरू कम राखेको छ। ट्राईका अध्यक्ष पीडी वाघेलाले ५जी स्पेक्ट्रमको सन्दर्भमा पेश गरिएका सिफारिसहरू सावधानीपूर्वक परामर्श र सरोकारवालाहरूसँग धेरै छलफल पछि तयार गरिएको बताएका छन्।
३३००-३६०० मेगाहर्जको फाइभजी प्राइम फ्रिक्वेन्सी स्पेक्ट्रमको लागि आरक्षित मूल्य प्रति मेगाहर्ट्ज ३१७ करोड भारु राखिएको छ, जुन ट्राईको अघिल्लो सिफारिसहरू भन्दा ३५ प्रतिशत कम हो।
मूल्य कम राख्न कम्पनीहरूको माग
देशका टेलिकम अपरेटरहरूले ट्राईलाई उचित स्पेक्ट्रम मूल्यहरू तय गर्न आग्रह गरेका थिए। देशको सबैभन्दा पुरानो र सबैभन्दा ठूलो टेलिकम अपरेटर भारती एयरटेलका अध्यक्षले यसअघि स्पेक्ट्रमको “उचित” मूल्य निर्धारण गर्न माग गरेका थिए। दूरसञ्चार कम्पनीहरूको निकाय सीओएआईले पनि ५जीमा धेरै पूँजी सुरुमै लगानी भएकोले बजारको अवस्था अनुरूप स्पेक्ट्रम मूल्य निर्धारण गरिनुपर्छ भनेर जोड दिएको थियो। उच्च स्पेक्ट्रम मूल्यहरूले अपरेटरहरूलाई टाढा राख्न सेवा गर्नेछ।
यद्यपि, फाइभजी स्पेक्ट्रमको सम्बन्धमा ट्राईले पेश गरेको सिफारिसहरू पछ्याउँदै, चालू आर्थिक वर्ष २०२२-२३ मा स्पेक्ट्रम बिडिङ आमन्त्रित गरिने बताईएको छ। जसले भारतमा चाँडोभन्दा चाँडो फाइभजी मोबाइल सेवा सुरु गर्न सकियोस्।
प्रकाशित: २९ चैत्र २०७८, मंगलवार
