एआईको सहयोगमा बनाइयो मिल्की वेको अहिलेसम्मकै प्रष्ट सिमुलेशन

काठमाडौं ।

एआईको सहयोगमा मिल्की वेको नयाँ सिमुलेशनले वैज्ञानिकहरूलाई हाम्रो आकाशगंगा (ग्यालेक्सी) कसरी विकसित हुन्छ भन्ने बारेमा अहिलेसम्मकै सबैभन्दा विस्तृत दृश्य प्रदान गरेको छ।

१०,००० वर्षको विकासमा १०० अर्ब भन्दा बढी व्यक्तिगत ताराहरूलाई ट्र्याक गरेर मोडेलले अब दशकौंदेखि खगोल भौतिकशास्त्रीहरूले पछ्याउँदै आएको असाधारण स्तरको रेजोल्युसन प्रदान गरेको छ।

अहिलेसम्म, सबैभन्दा उन्नत सिमुलेशनहरूले ताराहरूलाई ठूला समूहहरूमा एकसाथ जम्मा गर्थे जसले आकाशगंगाहरू कसरी बढ्छन् र परिवर्तन हुन्छन् भनेर आकार दिने सानो–स्तरीय भौतिकशास्त्रलाई सहज बनाउँथ्यो।

नयाँ विधिले भने यसलाई पूर्ण रूपमा परिवर्तन गरेको छ।

परम्परागत भौतिकशास्त्र–आधारित मोडलिङसँगको गहिरो सिकाइ संयोजन गरेर टोलीले १०० गुणा बढी ताराहरू प्रयोग गरेर अघिल्ला प्रविधिहरू भन्दा १०० गुणा छिटो ग्यालेक्टिक–स्केल सिमुलेशन उत्पन्न गर्न सक्षम भएको छ।

हाम्रो आकाशगंगाको नक्कल किन यति गाह्रो भएको छ?

आकाशगंगा कसरी बन्यो र विकसित हुँदै गयो भनेर बुझ्नका लागि वैज्ञानिकहरूलाई आकाशगंगाको विशाल स्पाइरल संरचनादेखि व्यक्तिगत ताराहरू र सुपरनोभाको व्यवहारसम्मका सबै कुरा कैद गर्ने मोडेलहरू चाहिन्छ।

तर यसमा संलग्न भौतिकशास्त्रको गुरुत्वाकर्षण, ग्यास गतिशीलता, रासायनिक संवर्धन र ताराहरूको विस्फोटक मृत्युले धेरै फरक समय मापनहरूमा प्रकट गरेको बताइएको छ।

सुपरनोभा विस्फोट जस्ता द्रुत घटनाहरू कैद गर्न सिमुलेशनलाई साना चरणहरूमा अगाडि बढ्न आवश्यक रहेको र यो प्रक्रिया यति कम्प्युटेसनली माग गर्ने भएकोले एक अर्ब वर्षको ग्यालेक्टिक इतिहासको मोडेलिङ गर्न दशकौं लाग्न सक्नेछ।

यो परियोजना जापानको आरआईकेईएन सेन्टर फर इन्टरडिसिप्लिनरी थिअरीटिकल एण्ड म्यानेजमेन्टका अनुसन्धानकर्ता केइया हिराशिमाको नेतृत्वमा टोकियो विश्वविद्यालय र बार्सिलोना विश्वविद्यालयका सहकर्मीहरूसँग मिलेर गरिएको सहकार्य हो।

यो हालै एससी’२५ (इन्टरनेस्नल कन्फरेन्स अन हाई पर्फर्मेन्स कम्प्युटिङ, नेटवर्कस, स्टोरेज र एनलाइसिस्) मा प्रस्तुत गरिएको उल्लेख गरिएको छ।

मिल्की वेको पूर्ण–स्तरीय सिमुलेशनको परिणामले व्यक्तिगत ताराहरूको लागि वास्तविक रिजोलुसन प्राप्त गरेको र धेरै कुशलतापूर्वक सञ्चालन गरेको छ।

दश लाख वर्षको ग्यालेक्टिक विकासमा अब केवल २.७८ घण्टा लाग्ने बताइएको छ र यसको अर्थ एक अर्ब वर्ष अब ३६ वर्षको सट्टा लगभग ११५ दिनमा सिमुलेट गर्न सकिने छ।

खगोल भौतिकशास्त्रको लागि यो उपलब्धि एक ऐतिहासिक क्षण हो भने यसको प्रभाव अन्तरिक्ष विज्ञानभन्दा बाहिर फैलिएको टेलीग्राफले रिपोर्ट गरेको छ।