तियाङगोङ स्पेस स्टेशनमा ‘जेब्राफिश’ प्रजातिको माछा हुर्काउँदै चीन

काठमाडौं ।

चीनको अन्तरिक्ष स्टेशनमा रहेका जेब्राफिश राम्रो अवस्थामा छन्। यी चार जिब्राफिश शेन्ज़ौ १८ अन्तरिक्ष यानमा २६ अप्रिलमा तियाङगोङ अन्तरिक्ष स्टेशनमा पुगेका थिए, जसमा खगोलयात्री ये गुआङफू, ली कङ्ग र ली गुआङसु पनि थिए।

यी माछाहरू एक ट्यांकरमा बाँचिरहेका छन्, जसले एक सानो आत्म-समर्थन गर्ने पारिस्थितिकीय प्रणालीको रूपमा काम गर्छ। यसमा हर्न्वोट नामको बिरुवालाई समावेश गरिएको छ, जसले प्रकाश संश्लेषण गरेर माछाहरूको जीवनको लागि आवश्यक तत्वहरू प्रदान गर्छ।

वैज्ञानिकहरूले यो प्रयोगलाई अन्तरिक्ष वातावरणले जेब्राफिशको वृद्धि र समग्र प्रणालीको सन्तुलनमा कस्तो प्रभाव पार्छ भनेर अध्ययन गर्न डिजाइन गरेका छन्।

यसअघि जेब्राफिशलाई माइक्रोग्राभिटीको कारणले अनौठो दिशा परिवर्तन र उल्टो तैरनेजस्तो अनौठो व्यवहार गर्ने देखिएको थियो।

स्पेस डटकमका अनुसार जेब्राफिशले अण्डा पनि हाल्न सक्ने वैज्ञानिकहरूले आशा व्यक्त गरेका छन्। यदि तिनीहरूले अण्डा पारेको खण्डमा तियाङगोङका खगोलयात्रीहरूले कुनै पनि शिशुको विकासलाई नजिकबाट अनुगमन गर्न सक्नेछन् किनकि जेब्राफिशका भ्रूण पारदर्शी हुन्छन् र गर्भको बाहिर विकसित हुन्छन्।

यदि यो सबै घटित भएको खण्डमा पनि यो अन्तरिक्षमा माछा उत्पादन गरिएको पहिलो घटनामा पर्ने छैन किनकि ‘मेडाका’ माछाहरुलाई १९९४ को एउटा अन्तरिक्ष शटल मिसनमा नै हुर्काइएको थियो।

“अन्तरिक्षमा हामीले देशको पहिलो ‘अन्तरिक्षमा जलवायु पारिस्थितिकी अनुसन्धान परियोजना’ अर्थात् माछा पालन गर्ने परियोजना शुरु गर्यौं,” ली गुआङसुले भने। “हामीले अन्तरिक्ष स्टेशनमा जेब्राफिशको वृद्धि अवलोकन गर्यौं, जसले हामीलाई केही महिना साथ दिएको छ। यो मिशनको आवश्यकता अनुसार हामीले ९० भन्दा बढी प्रयोग र परीक्षण गर्नुपर्छ, र ती सबै सहजै अगाडि बढिरहेका छन्।”

यो प्रयोग चीनको पहिलो ‘अन्तरिक्षमा जलवायु पारिस्थितिकीय अनुसन्धान परियोजना’ हो। यसलाई हाइड्रोबायोलोजी संस्थान र चीनको विज्ञान प्रतिष्ठान अन्तर्गतको  शाङ्घाई प्राविधिक भौतिक संस्थान बीचको सहकार्यमा सञ्चालन गरिएको छ।

यो परियोजनाले अन्तरिक्षमा कंकालधारी जीवहरूको पालनमा एउटा नयाँ मोड ल्याउने लक्ष्य राखेको छ। प्रयोगले लामो अवधिका अन्तरिक्ष मिशनहरूका लागि जीवन समर्थन प्रणालीहरू सञ्चालन गर्ने चुनौतीहरूमा प्रकाश पार्न सक्छ।

यसै बीच तीन जना शेन्ज़ौ १८ खगोलयात्रीहरु यो महिनाभित्र पृथ्वीमा फर्किन सक्नेछन्, किनकि तिनीहरूको ६ महिनाको कक्षीय मिशन समाप्त हुँदैछ।

यद्यपि चीनको मानव अन्तरिक्ष उडान एजेन्सीले नयाँ शेन्ज़ौ १९ मिशनको प्रक्षेपण मिति र शेन्ज़ौ १८ को पछिल्लो फर्कने मिति जारी गर्न बाँकी छ।