चन्द्र अभियानको लागि नासाको ‘एसएलएस’ रकेट दिगो अन्वेषणमा ‘असफल’ भएको दाबी

काठमाडौं ।

नासाले यसको स्पेस लन्च प्रणाली (एसएलएस) चन्द्र रकेटसँग सम्बन्धित लागत र तालिकाको बारेमा थप पारदर्शी हुन आवश्यक भएको भर्खरै जारी गरिएको एक अडिटले फेला पारेको छ।

एसएलएस यसको आर्टेमिस कार्यक्रमको लागि नासाको रोजाइको रकेट हो, जसले २०२० दशकको अन्त्य सम्म चन्द्रमा र वरपर स्थायी, दिगो उपस्थिति स्थापना गर्ने लक्ष्य राख्छ। तर त्यो महत्वाकांक्षी लक्ष्य हासिल गर्न एसएलएस कति महँगो छ भन्ने अडिट अनुसार कठिन हुन सक्ने स्पेस डटकमले रिपोर्ट गरेको छ।

सो रिपोर्ट अमेरिकी सरकारको जवाफदेहिता कार्यालय (जीओओ) द्वारा संचालित र गत साता जारी गरिएको थियो।

“नासाका वरिष्ठ अधिकारीहरूले जीएओलाई भने कि हालको लागत स्तरमा, एसएलएस कार्यक्रम अप्ठ्यारो छ,” जीएओरिपोर्ट अनुसार, जुन नासाको बजेटमा अधिकार क्षेत्र भएको कंग्रेस समितिहरूलाई पठाइएको थियो।

एसएलएस कार्यक्रमको लागत “नासाका अधिकारीहरूले यसको आर्टेमिस मिसनहरूको लागि उपलब्ध हुने विश्वास गरेभन्दा बढी छ,” रिपोर्टका लेखकहरूले थपे।

२०११ मा एसएलएस विकास गर्न थालेदेखि नासाले ११.८ बिलियन डलर खर्च गरेको छ। धेरै ढिलाइ पछि, नोभेम्बर १६, २०२२ मा विशाल रकेट डेब्यू भयो, जब यसले चन्द्रमामा नासाको सफल मानवरहित आर्टेमिस १ मिशन प्रक्षेपण गर्यो।

ह्वाइट हाउसको २०२४ संघीय बजेट अनुरोधमा २०२४ देखि २०२८ सम्म एसएलएसमा भविष्यको कामको लागि थप ११.२ अर्ब डलर छुट्याइएको थियो। नासाले यी कोषहरू एसएलएसका लागि कोर चरणहरू, रकेट इन्जिनहरू र अन्य कम्पोनेन्टहरू विकास गर्न प्रयोग गर्ने योजना बनाएको छ, अन्ततः भेहिकलको दक्षता बढाउन साथै आर्टेमिसको लागि चन्द्रमामा पठाउन सकिने कार्गोको मात्रा बढाउनु रहेको छ।

यद्यपि, जीएओको लगभग दशक लामो चिन्ताको बावजुद यस भविष्यको कामको लागि आधारभूत लागत र समयतालिका स्थापित हुन सकेको छैन्। रिपोर्ट अनुसार, जुन नासाका अधिकारीहरूसँग अन्तर्वार्ता लिएर एजेन्सीको वर्तमान गतिविधिहरू, एसएलएस कागजातहरू र भविष्यका योजनाहरूको समीक्षा गरेपछि सँगै राखिएको थियो।

“नासाले एसएलएस कार्यक्रमको किफायतीताको अनुगमन गर्न उत्पादन लागत मापन गर्ने योजना बनाएको छैन,” रिपोर्टले बताउँछ।

एसएलएसको लागत छानबिन गरिएको यो पहिलो पटक होइन। ती चिन्ताहरू एसएलएसमा काम सुरु भएको तीन वर्ष पछि सन् २०१४ देखि आएका थिए। कार्यक्रमको किफायती अनुगमन गर्न, जीएओले नासालाई एसएलएस ब्लक १ उडानको लागत रूपरेखा बनाउन आग्रह गरेको थियो, जुन आर्टेमिस १ को लागि निर्माण गरिएको थियो, र भविष्यको आर्टेमिस २ र आर्टेमिस ३ मिशनहरूको भागको रूपमासमेत भनिएको थियो।