किन बृहस्पति ग्रहमा देखिने घेराहरू परिवर्तन हुन्छन् ? यस्तो छ वैज्ञानिकहरुको अनुसन्धान

काठमाडौं ।

जब तपाइँ बृहस्पति ग्रहको तस्विर खिच्नुहुन्छ, तपाइँले यसलाई सायद सुन्तला र रातो ब्यान्ड भएको ग्रह देख्नुहुन्छ र प्रसिद्ध ग्रेट रेड स्पटले तपाइँलाई विशाल आँखाले जस्तै हेर्दैहुन्छ।

तर के तपाईंलाई थाहा छ ती प्रसिद्ध ब्यान्डहरू आकार, रंग र स्थानमा सधैं परिवर्तन हुँदैछन् ? प्रत्येक चार देखि पाँच वर्षमा, बृहस्पति ग्रह(जुपिटर) ले आफ्नो स्ट्रिप (धार)हरू परिवर्तन गर्दछ। र १७ औं शताब्दीमा ग्यालिलियो ग्यालिलीले तिनीहरूलाई अवलोकन गरेदेखि नै वैज्ञानिकहरूले किन भनेर सोचिरहेका छन्।

प्रत्येक ब्यान्ड, हाइड्रोजन र हेलियम वायुमण्डलमा अमोनिया र पानीको बादल मिलेर, पूर्व वा पश्चिमबाट बहने तेज हावासँग मेल खान्छ भन्ने जानकारीमा छ।

स्पेस डटकमको रिपोर्टअनुसार बृहस्पतिको वायुमण्डलमा १,००० माइल (१,६०० किलोमिटर) गहिराइमा पुग्ने ब्यान्डहरूलाई पनि वैज्ञानिकहरूले ग्रह भित्र इन्फ्रारेड भिन्नताहरूमा परिवर्तन गर्न जोडेका छन्। तर अन्वेषकहरूको टोलीले भर्खरै अर्को महत्त्वपूर्ण सुराक पत्ता लगाएको छ, र जसअनुसार यो सबै बृहस्पतिको चुम्बकीय क्षेत्रमा आउँछ।

नासाको बृहस्पतिलाई परिक्रमा गर्ने जुनो अन्तरिक्ष यानबाट डाटा प्रयोग गरेर, टोलीले ग्यास विशालको ब्यान्डमा हुने भिन्नताहरूलाई यसको चुम्बकीय क्षेत्रमा परिवर्तनहरूसँग सम्बन्धित गरेको छ।

“यो ग्रहीय चुम्बकीय क्षेत्रमा तरंग जस्तै गति प्राप्त गर्न सम्भव छ, जसलाई टोर्सनल ओसिललेसन्स (torsional oscillations) भनिन्छ। रोमाञ्चक कुरा यो हो कि, जब हामीले यी टर्सनल ओसिललेसन्सको अवधि गणना गर्यौं, तिनीहरूले बृहस्पतिमा इन्फ्रारेड विकिरणमा देखिएको अवधिसंग मेल खान्छ।” अध्ययनका सह-लेखक तथा इङ्गल्याण्डको युनिभर्सिटी अफ लीड्सको स्कूल अफ म्याथ्सका प्रोफेसर क्रिस जोन्सले एक विज्ञप्तिमा भने।

जसरी यो विज्ञान संसारमा जान्छ, यो खोजले अझ धेरै रहस्यहरू उत्पन्न गर्दछ।

“त्यहाँ अनिश्चितताहरू र प्रश्नहरू रहन्छन्, विशेष गरी कसरी टर्सनल ओसिललेसनले अवलोकन गरिएको इन्फ्रारेड भिन्नता उत्पन्न गर्दछ, जसले जटिल गतिशीलता र क्लाउड/एरोसोल प्रतिक्रियाहरू प्रतिबिम्बित गर्दछ। त्यसलाई थप अनुसन्धान आवश्यक छ,” अध्ययनका प्रमुख लेखक तथा पहिले लीड्स विश्वविद्यालय र हाल जापानको कोबे विश्वविद्यालयका कुमिको होरीले सोही विज्ञप्तिमा भने।

“यद्यपि, मलाई आशा छ कि हाम्रो पेपरले बृहस्पतिको लुकेको गहिरो भित्री भागको अनुसन्धान गर्न एउटा झ्याल खोल्न सक्छ, जस्तै भूकम्प विज्ञानले पृथ्वीको लागि गर्छ र हेलियोसिज्मोलोजीले सूर्यको लागि गर्छ,” होरीले भने।

टोलीको अनुसन्धान मे १८ मा नेचर एस्ट्रोनमी जर्नलमा प्रकाशित भएको थियो।