नासाको अन्तरिक्ष यान पहिलो पटक सूर्यको बाहिरी भागमा प्रवेश गर्न सफल

काठमाडौं ।

पार्कर सोलार प्रोब सूर्यको माथिल्लो वायुमण्डल वा कोरोनाबाट उड्ने पहिलो अन्तरिक्ष यान बनेको नासाले घोषणा गरेको छ। अमेरिकी अन्तरिक्ष एजेन्सीको सो यान पहिलो पटक सूर्यको वायुमण्डलमा प्रवेश गर्न सफल भएको हो।

गत अप्रिलमा, यो सूर्यको सतहबाट १५ सौर्य रेडियस (त्रिज्या) (लगभग ६५ लाख माइल) भित्र गुज्रीएको थियो जहाँ चुम्बकीय क्षेत्रहरू सौर्य अवस्थाहरूमा हावी हुन्छन्।

वैज्ञानिकहरूले मंगलबार सम्पन्न अमेरिकन जियोफिजिकल युनियनको बैठकमा ‘पार्कर सोलर प्रोब’ नामक यान पहिलो पटक सूर्यको वायुमण्डलमा प्रवेश गरेको घोषणा गरेका हुन्।

“पार्कर सोलार प्रोब ‘सूर्य छुने’ सौर्य विज्ञानको लागि एक महत्वपूर्ण क्षण हो र वास्तवमै उल्लेखनीय उपलब्धि हो,” नासाका एसोसिएट्स प्रशासक थोमस चुर्बुखेनले भने।

आफ्नो ८ औं उडानका क्रममा सूर्यको बाहिरी भागमा प्रवेश गरेको यानले केही महिनापछि मात्रै सूचना पठाएको र सूचना पुष्टि गर्न थप समय लागेको वैज्ञानिकहरूले बताएका छन् ।

सूर्यमा एक अतितातो वायुमण्डल छ जसलाई कोरोना भनिन्छ, जुन पृथ्वीबाट सूर्यग्रहणको समयमा मात्र देखिने हुन्छ । सो क्षेत्र गुरुत्वाकर्षण र चुम्बकीय क्षेत्रले बाँधिएको हुन्छ।

एक निश्चित सीमामा आल्फभेन (Alfvén) क्रिटिकल सर्फेस सतह भनिने,सो क्षेत्रमा सामग्रीहरू ती बलहरूबाट उम्कन र सौर्य हावाको भाग बन्न सक्षम हुन्छन्, सूर्यसँग उनीहरूको कनेक्सन स्थायी रूपमा विच्छेद गर्दछ।

वैज्ञानिकहरूले अनुमान गरेका छन् कि कोरोना सूर्यको सतहबाट १० देखि २० सौर्य रेडियस ४३ देखि ८६ लाख माइलको दूरीमा रहेको छ। पार्कर सोलार प्रोबले करिब १८.८ सौर्य त्रिज्या वा करिब ८१ लाख माइलमा कोरोनाका लागि आवश्यक चुम्बकीय र कणको अवस्था पत्ता लगायो।

यो धेरै पटक बाउन्ड्री भित्र र बाहिर गएको छ र यसले आल्फभेन महत्वपूर्ण सतहमा स्पाइक्स र उपत्यकाहरू छन् र यो चिल्लो बल जस्तो आकारको नभएको प्रमाणित गर्यो ।

जोन हप्किन्स विश्वविद्यालयका प्रोजेक्ट वैज्ञानिक नुर राओएफीले सूर्यको वायुमण्डलमा यान पुगेको जानकारीलाई निकै उत्साहजनक भनेका छन् ।

चुम्बकीय गतिविधि निकै हुने उक्त क्षेत्रको अन्वेषणबाट सूर्यले अचानक निस्कासन गर्ने ऊर्जाबारे थप बुझ्न सहज हुने अपेक्षा गरिएको छ।

पार्कर यानलाई अगस्ट २०१८ मा पठाइएको थियो । सौर्य वायुमण्डल र अन्तरिक्षमा बग्ने हावाबीच अवस्थित खस्रो एवं असमान सीमाना पार गर्ने बेला उक्त यान सूर्यको केन्द्र भागबाट १ करोड ३० लाख किलोमिटर टाढा थियो ।

वैज्ञानिकका अनुसार यानले कोरोना क्षेत्रमा ३ पटकसम्म भित्र(बाहिर गरेको थियो । कोरोना क्षेत्र सोचेभन्दा बढी धूलोयुक्त रहेको राओएफीले बताए । उक्त क्षेत्रमा हुने भावी यात्रापछि सौर्य हावाको उत्पत्ति, तात्ने र अन्तरिक्षमा फैलिने प्रक्रियाबारे थप थाहा पाउने सकिने पनि उनले बताए ।

त्यो क्षेत्र भित्र, प्रोबले स्यूडोस्ट्रीमर भनिने सूर्यको सतह माथि देखिने विशाल संरचनाहरू सूर्यग्रहणको समयमा देखिने गर्दछ र ती फिचरहरूको सामना गर्‍यो। “शान्त अवस्था र सुस्त कणहरूको कारण वस्तुहरू मार्फत उड्नु भनेको “तूफानको आँखामा उड्नु” जस्तै थियो,” नासाले भन्यो।