तपाईँको डाटामा ह्याकरहरूको नजर, यी सात तरिकाहरूले राख्छन् तपाईँलाई सुरक्षित

काठमाडौं ।

आज इन्टरनेट हाम्रो जीवनको एक महत्त्वपूर्ण हिस्सा भएको छ, तर यसको साथ, हाम्रो गोपनीयतामा पनि खतरा बढेको छ। त्यहाँ त्यस्ता धेरै केसहरू छन् जसमा प्रयोगकर्ताहरूको डाटा ह्याक हुन्छन्। यो गम्भीर समस्या हो।

यदि प्रयोगकर्ताहरूको डाटा ह्याकरहरूको हातमा पुगेमा, तिनीहरूले यसमार्फत प्रयोगकर्ताहरूलाई ठूलो नोक्सान पुर्‍याउन सक्छन्। यसमा, बैंक खाताबाट पैसा चोरी हुनुका साथै सामाजिक मिडिया खाता ह्याक हुने खतरा पनि रहन्छ।

यूजर ह्याकिङ्ग मुख्यतया सामाजिक ईन्जिनियरिङ्गको अंश हो। ह्याकर वा जालसाजीकर्ताले प्रयोगकर्तालाई आकर्षित गर्न विभिन्न तरिकाहरू प्रयोग गर्दछ। त्यसैले ह्याकिङ्गको शिकारबाट बच्ने केही विशेष तरिकाहरू छन्। विवरणहरू थाहा पाउनुहोस्।

कसैलाई ओटिपी वा पासवर्ड नबताउनुहोस्
यो एकदम साधारण चीज हो। धेरै चोटि तपाईंले बैंकबाट आएको मेसेज वा ईमेल पढ्नुभएको हुनुपर्दछ, तरपनि अझै यो विषय ध्यान दिएर पालना गर्नु आवश्यक छ। यदि तपाइँलाई कुनै पनि प्रकारको गोप्य जानकारीको (उदाहरणका लागि बैंक क्रेडिट र डेबिट कार्ड विवरण, ओटिपी, बैंक आईडी वा पिन, लगइन पासवर्ड वा कुनै अन्य जानकारी) लागि सोधिएमा कुनै पनि बैंक वा कुनै कम्पनीबाट कुनै कल आएमा कहिलेपनि जानकारी नदिनुहोस्। जालसाजी गर्नेहरूले यसैमार्फत धेरै व्यक्तिहरूलाई लक्षित गर्छन्।

पासवर्ड बलियो राख्नुहोस्
पासवर्ड कुनै पनि अनलाइन प्लेटफर्मको लागि बलियो राख्नुहोस्। विशेष क्यारेक्टरहरू प्रयोग गर्नुहोस् जस्तै $@#!%&, नम्बर, साना र ठूला वर्णहरू र न्यूनतम १० अक्षरहरूको पासवर्ड राख्नुहोस्। अनिवार्यरूपमा टू फ्याक्टर अथेन्टिकेसनलाई अनिवार्य अन राख्नुहोस्। पासवर्डहरू सबै प्लेटफर्महरूमा फरक-फरक राख्नुहोस् र तिनीहरूलाई मोबाइल, ल्यापटप वा क्लाउडमा एउटै फाइलमा बचत नगर्नुहोस्।

भेरिफिकेसन आवश्यक
यदि कुनै प्रकारको ईमेल तपाईंकोमा आउँदछ भने निश्चित रूपमा यो आएको अर्थात पठाउनेको ईमेल ठेगाना प्रमाणित गर्नुहोस्। यदि ईमेल एक सामाजिक मिडिया वेबसाइटबाट मात्र हो र पासवर्ड रिसेट गर्न भनेको छ वा केहि अधिक गोप्य जानकारीको लागि सोध्छ भने निश्चित गर्नुहोस् ईमेल ठेगानाको डोमेन @facebook.com वा @twitter.com हो कि भनेर जाँच गर्नुहोस्। यदि हो भने, यसलाई तुरुन्त स्पामको रूपमा रिपोर्ट गर्नुहोस्। ईमेल जाँच गरेपछि, यो मान्य भए पछि मात्र संलग्न अट्याचमेन्ट डाउनलोड गर्नुहोस्। ईमेल प्रमाणिकरण नगरी एट्याचमेन्ट खोल्दा मालवेयर तपाईंको प्रणालीमा प्रवेश गर्न सक्दछ। ह्याकरले प्रणालीमा भण्डार डाटा पुनःबहाली गर्न सक्दछ र तिनीहरूलाई दुरुपयोग गर्न सक्छ।

यूआरएल जाँच गर्नुस्
सामाजिक मिडिया मेसेजिङ्ग प्लेटफर्महरूमा कुनै पनि प्रकारको डिलहरू, प्रस्तावहरू, छुटहरू वा योजनाहरू खोल्नु अघि, यसको यूआरएल जाँच गर्नुहोस्। उदाहरणको लागी, यदि कुनै अफर दराज डटकमबाट आएको उल्लेख छ भने सबैभन्दा पहिले वेबसाइटको यूआरएल के हो भनेर निश्चित गर्नुहोस्। यदि यूआरएल सहि र भरपर्दो हो भने मात्र खोल्नुस् अन्यथा यसलाई नखोल्नुहोस् र कुनै शपिंग नगर्नुहोस्। यूआरएल भन्नाले कुनैपनि वेबसाइटको ठेगाना हो ।

इन्कग्निटो विन्डो प्रयोग गर्नुहोस्
अरू कसैको मोबाइल वा ल्यापटप प्रयोग गर्दा इन्कग्निटो विन्डोमा इन्टरनेट सम्बन्धित काम गर्नुहोस् र तपाईले सक्नु भएपछि लगआउट गर्नुहोस्। साथै, विन्डो बन्द गर्न पनि नबिर्सनुहोस्। इन्कग्निटो विन्डोमा नै तपाईंको ल्यापटपमा बैंकिङ्ग वा किनमेल आदि सम्बन्धित वेबसाइटहरू खोल्नुहोस्। कुनै पनि वित्तीय वा सम्बन्धित वेबसाइटको ब्राउजरमा पासवर्ड सेभ नगर्नुहोस्। त्यस्तै, कुनै पनि असुरक्षित वा सार्वजनिक नेटवर्कमा वा सार्वजनिक इन्टरनेटमा कनेक्ट भएर वित्तीय लेनदेन तथा कारोबार नगर्नुहोस्।

च्याटमा कसैलाई पासवर्ड नदिनुहोस्
यदि तपाईंको परिवार वा परिचित कुनै पनि सदस्यले क्रेडिट कार्ड वा डेबिट कार्ड वा कुनै अन्य गोप्य जानकारीको लागि सोधेमा तिनीहरूलाई सिधै ह्वाट्सएप वा कुनै मेसेजिङ्ग एप, टेक्स्ट मेसेज र कल आदिमा जानकारी नदिनुहोस्। प्लेटफर्ममा छुट्टै टुक्रामा जानकारी साझा गर्नुहोस्। उदाहरणको लागी, ह्वाट्सएपबाट डेबिट कार्ड नम्बर, समाप्ति मिति, पिनकोड, नाम इत्यादि शेयर नगर्नुहोस् वा फोटो खिचेर कार्ड साझेदारी नगर्नुहोस्। किनभने यदि तपाईं वा तपाईंले जानकारी साझा गर्नुभएको कुनै व्यक्तिको फोनमा अन्य कसैको पहुँच प्राप्त भयो भने, सो जानकारीको दुरुपयोग हुन सक्दछ। दोस्रो, कुराकानीको ब्याकअप फाइल जुन स्थानमा स्टोर गरिएको छ सो लोकेसनबाट अन्य फोल्डर वा अन्य एपहरूले पनि साझेदारी गरिएको हुनसक्छ र तिनीहरूलाई पढ्न सकिन्छ। तेस्रो, यदि यी एप्स कुनै पनि बिन्दुमा ह्याक भएमा तपाईंको डाटा ह्याकरहरूले प्राप्त गर्नेछैनन्, जसले तपाईंलाई हानी गर्दछ।

एप्सलाई कम भन्दा कम अनुमति दिनुहोस्
अन्तिम र सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कुरा, एप्स डाउनलोड गर्दा कम भन्दा कम अनुमति दिनुहोस्। यो किनभने धेरै एप्सले तपाईको सर्वरमा नियमित रूपमा अनुमति दिईएको डाटा भण्डारण गर्दछन् र यदि यी एपहरूको कुनै डाटा चोरी भएको छ भने तपाईको जानकारी सार्वजनिक हुन सक्छ वा ह्याकर्सले यसलाई गलत उद्देश्यका लागि प्रयोग गर्न सक्दछन्। । पछि, जतिबेला तपाईंलाई कुनै पनि एपमा आवश्यक पर्दछ, त्यसबेला नै आवश्यक अनुमति इनेबल गर्नुहोस् र त्यो पनि ‘ह्वाइल यूजिङ्ग द एप’ अर्थात एप प्रयोग गरेको बेलामा भन्ने विकल्पको साथ। उदाहरणका लागि कुनैपनि एपले तपाईँको डिभाइसको लोकेसन माग गर्ने गर्दछ जून तपाईँलाई आवश्यक छैन् । तर पछि आवश्यक भएमा त्यस एपलाई तपाईँले लोकेसनको पहुँच दिन सक्नुहुनेछ ।