गोदावरी नगरपालिकामा यातायातको समस्या तथा समाधानका उपायहरु

काठमाडौं ।

-श्रीवत्स आचार्य

ललितपुरको गोदावरी नगरपालिका एउटा जीवन्त र विविधतायुक्त क्षेत्र हो। काठमाडौं, रिङ रोड र प्रमुख शहरी क्षेत्रहरूसँग नजिक भए तापनि यहाँका बासिन्दाहरूले यातायातका धेरै समस्याहरू झेलिरहेका छन्। शहरी, अर्ध-शहरी र दुर्गम क्षेत्रहरूको संयोजनले दैनिक जीवनमा असुविधा उत्पन्न गरेको छ र समान विकासमा बाधा पुर्‍याएको छ।

गोदावरीका १४ वडामा भौगोलिक विशेषताअनुसार यातायातका समस्याहरू  फरक-फरक छन्। देवीचौर र डुकुछापजस्ता दुर्गम क्षेत्रमा नराम्ररी बिग्रिएका कच्ची बाटाहरूले नगरपालिका सेवा, स्वास्थ्य सेवा र बजारसम्मको पहुँच कठिन बनाएका छन्।

छम्पी, बडिखेल र लेलेजस्ता मध्यम क्षेत्रहरूमा तीव्र विकासका बाबजुद भरपर्दो यातायात संरचनाको अभाव छ। ठैब र गोदावरीजस्ता अर्ध-शहरी क्षेत्रहरूमा सवारी जाम र सीमित सार्वजनिक यातायात समस्याहरू छन्। चापागाउँ र थेचोजस्ता केन्द्रीय वडाहरू भने राम्रोसँग जोडिएका भए तापनि बाटोको गुणस्तर र सार्वजनिक यातायातको अभावले समस्या झेलिरहेका छन्।

यातायात समस्याहरूका यी कमीहरूले बासिन्दाहरूको जीवनमा गहिरो असर पारिरहेका छन्। दुर्गम क्षेत्रमा बसोबास गर्नेहरू नियमित कामका लागि चापागाउँस्थित नगरपालिका कार्यालयसम्म पुग्न लामो यात्रा गर्न बाध्य छन्।

किसानहरूले आफ्नो उत्पादन बजारसम्म पुर्‍याउन कठिनाइ बेहोर्नुपरेका कारण विशेषगरी कृषि क्षेत्र तथा आर्थिक गतिविधि प्रभावित भएको छ। विद्यार्थी र बिरामीहरू समयमै गन्तव्यमा नपुग्दा शिक्षा र स्वास्थ्य सेवामासमेत असर परेको छ। महिलाहरू र वृद्धहरूजस्ता कमजोर समूहले यातायातको कठिनाईका कारण झनै सामाजिक बहिष्करणको सामना गरिरहेका छन्।

यी चुनौतीहरूको समाधानका लागि समग्र दृष्टिकोण आवश्यक छ। दुर्गम क्षेत्रहरू, जस्तै देवीचौर र डुकुछापमा ग्रामीण बाटाहरू पिच गर्ने र हरेक वर्ष नियमित मर्मत गर्ने कार्यलाई प्राथमिकता दिनु जरुरी छ।

यस्ता हुन सक्छन् विकल्प

सार्वजनिक यातायातका विकल्पहरू विस्तार गर्नु पनि उत्तिकै महत्वपूर्ण छ। उदाहरणका लागि, गोदावरी नगरपालिका शटल सेवा सञ्चालन, न्यून आय भएका समूहहरूका लागि यातायात अनुदान, र निजी सेवा प्रदायकहरूसँग सहकार्यले यातायात सुविधामा सुधार ल्याउन सक्छ।

नगरपालिकाका सेवाहरूलाई डिजिटल बनाउन, अनलाइन प्लेटफर्म र डिजिटल कियोस्क स्थापना गर्दा शारीरिक रूपमा यात्रा गर्नुपर्ने निर्भरता घटाउन मद्दत पुग्छ।

सामुदायिक नेतृत्वमा आधारित समाधानहरूले पनि ठोस नतिजा दिन सक्छ। स्थानीय यातायात सहकारीहरूले विशेष वडाका आवश्यकता सम्बोधन गर्दै दिगोपन सुनिश्चित गर्न सक्दछन्। चापागाउँ र ठैबजस्ता शहरी क्षेत्रमा विद्युती सवारी साधन ईभी र साइकल लेन प्रवर्द्धन गरेर यातायात सुधारसँगै वातावरणीय प्रभाव घटाउन सकिन्छ।

काठमाडौं र प्रमुख यातायात केन्द्रहरूसँग नजिक रहे पनि गोदावरी नगरपालिकाका बासिन्दाहरू आधारभूत संरचनाको अभावले पिरोलिएका छन्। सडक सञ्जाल सुधार, सार्वजनिक यातायातको विस्तार, र डिजिटल सेवाहरूको विकासले गोदावरीलाई थप समावेशी विकासतर्फ लैजान सक्छ।

सरकार, स्थानीय निकाय र समुदायका सरोकारवालाहरूको सहकार्यले यी चुनौतीहरूको समाधान गर्न र सबै बासिन्दाहरूका लागि नयाँ अवसर खोल्न सहयोग गर्नेछ।

(लेखक आचार्य ललितपुरको चाकुपाटस्थित युनिभर्सल इन्जिनियरिङ एन्ड साइन्स कलेजमा यातायात इन्जिनियरिङ र व्यवस्थापनमा स्नातकोत्तर गर्दैछन्।)