मंगल ग्रहमा जीवनको बारेमा बुझ्न १.३ अर्ब वर्ष पुरानो उल्कापिण्ड अध्ययन गर्दै वैज्ञानिकहरू

काठमाडौं ।

मंगल ग्रहको बारेमा सबैको मनमा एउटा प्रश्न उठ्छ। यो पृथ्वीको सबैभन्दा नजिकको ग्रहहरू मध्ये एक भएकोले, पनि के यहाँ कहिल्यै जीवन थियो? भन्ने प्रश्न र चर्चा हुने गर्दछ। यो प्रश्नमा वैज्ञानिकहरू पनि वर्षौंदेखि अलमलमा छन्। यसबारे निरन्तर अनुसन्धान पनि भइरहेको छ।

यस सम्बन्धमा वैज्ञानिकहरूले चाँडै नै ठोस जवाफ पाउने अपेक्षा गरिएको छ। नासाले सन् २०३० सम्ममा मंगल ग्रहबाट पृथ्वीमा नमूना ल्याउने लक्ष्य राखेको छ। यी यस्ता नमूनाहरू हुनेछन् जसबाट मंगल ग्रहमा जीवनको प्रमाण पत्ता लगाउन सकिन्छ। तर, वैज्ञानिकहरूले उल्कापिण्डको रूपमा मंगल ग्रहको सामग्री अध्ययन गरिरहेका छन्।

स्वीडेनको लुन्ड युनिभर्सिटीका अन्वेषकहरूले मंगल ग्रहको १.३ अर्ब वर्ष पुरानो उल्का पिंकको अध्ययन गरे र यसले पानीमा सीमित एक्सपोजर पाएको थियो भनेर पत्ता लगाए। अर्को शब्दमा भन्नुपर्दा, त्यो विशेष समय र स्थानमा जीवनको अस्तित्व सम्भव थिएन।

यस अध्ययनको लागि वैज्ञानिकहरूले न्यूट्रोन र एक्स-रे टोमोग्राफी प्रयोग गरे। यो त्यही प्रविधि हो जुन पर्सभेरन्स रोभरले ल्याएको नमूनाहरू अध्ययन गर्न प्रयोग गरिनेछ। यो प्रविधि त्यस कारण पनि प्रयोग गरिएको थियो किनकी त्यहाँ कुनै ठूलो हाइड्रोथर्मल प्रणाली थियो ?, जुन जीवनको लागि उपयुक्त हुने थियो भनेर वैज्ञानिकहरू पत्ता लगाउन चाहन्थे।

एक्स-रे टोमोग्राफी कुनै वस्तुलाई नोक्सान नगरी अध्ययन गर्ने एक सामान्य विधि हो। यस अध्ययनमा न्यूट्रोन टोमोग्राफी प्रयोग गरिएको थियो किनभने न्यूट्रोनहरू हाइड्रोजनको लागि धेरै संवेदनशील हुन्छन्।

वैज्ञानिकहरूले जीवन खोज्न सबैभन्दा पहिले हाइड्रोजन पत्ता लगाउने आशा गरेका छन् किनभने पानी जीवनको लागि पहिलो आवश्यकता हो। “हामी मंगल ग्रहको चट्टानको भाग हुँदा उल्कापिण्डले पानीसँग कतिसम्म प्रतिक्रिया गरेको हुन सक्छ भनेर अनुसन्धान गर्न चाहन्थ्यौं,” लुन्ड विश्वविद्यालयका जियोलोजी डक्टरल एक विद्यार्थीले भने।

अनुसन्धानले उल्कापिण्डको सानो भागले मात्र पानीसँग प्रतिक्रिया गरेको हुनसक्ने देखाएको छ। यसको अर्थ मंगल ग्रहको सतहमा फेला परेका नमूनाहरूमा त्यसबेलाको जीवनलाई सुरक्षित राख्ने कुनै पनि कुरा थिएन।

वैज्ञानिकहरुको यो अध्ययन साइन्स एडभान्सेज जर्नलमा पनि प्रकाशित भएको छ। आगामी समयमा मंगल ग्रहबाट नमूनाहरू लिएर पृथ्वीमा फर्किँदा नासाका वैज्ञानिकहरूका लागि पनि उनीहरूको खोज उपयोगी हुने वैज्ञानिकहरूले आशा गरेका छन्।