काठमाडौं ।
सान फ्रान्सिस्कोमा यस महिनाको सुरुमा भएको व्यापक विद्युत् अवरोधका कारण वेमोका रोबोट्याक्सीहरू बीच सडकमा अड्किएर ट्राफिक जाम सिर्जना भएपछि भूकम्प र बाढीजस्ता ठूला आपतकालीन अवस्थासँग जुध्न स्वचालित सवारी सेवा सञ्चालकहरू कत्तिको तयार छन् भन्ने विषयमा गम्भीर चिन्ता उठेको छ।
अल्फाबेट अन्तर्गतको वेमोका चालकविहीन ट्याक्सीहरू—जुन सहरका सडकमा सामान्य दृश्य बनिसकेका छन्—डिसेम्बर २० मा पीजीएण्डई को सबस्टेसनमा आगलागी भएपछि विद्युत् आपूर्ति ठप्प हुँदा ट्राफिक सिग्नलहरू बन्द भएसँगै चोक–चोकमा ह्याजार्ड लाइट बालेर अड्किएका थिए।
रोयटर्सका अनुसार उक्त घटनाले सहरको करिब एक–तिहाइ भाग प्रभावित भएको थियो, सामाजिक सञ्जालमा पोस्ट भएका भिडियोहरूले देखाएका छन्। वेमोले त्यसपछि सेवा रोकेर एक दिनपछि पुनः सञ्चालन गरेको थियो।
यस घटनाले अझै प्रारम्भिक चरणमै रहेको तर तीव्र रूपमा बढिरहेको रोबोट्याक्सी उद्योगमाथि कडा नियमन आवश्यक भएको बहस पुनः तातेको छ। टेस्ला र अमेजन अन्तर्गतको जूक्स लगायतका कम्पनीहरू पनि विभिन्न सहरमा रोबोट्याक्सी सेवा विस्तार गर्ने दौडमा छन्।
कार्नेगी मेलोन विश्वविद्यालयका कम्प्युटर इन्जिनियरिङ प्राध्यापक तथा स्वचालित प्रविधि विज्ञ फिलिप कुपम्यानका अनुसार, “यदि विद्युत् अवरोधजस्तो अवस्थाको प्रतिक्रिया गलत भयो भने, भूकम्पको परिदृश्य सुरक्षित रूपमा सम्हालिन्छ भन्ने प्रमाण माग्न नियामकहरूले कदम नचाले लापरवाही ठहर्छ।”
मंगलबार जारी विज्ञप्तिमा वेमोले आफ्ना रोबोट्याक्सीहरू काम नगर्ने ट्राफिक सिग्नललाई चार–तर्फी स्टपको रूपमा सम्हाल्न डिजाइन गरिएका भए पनि कहिलेकाहीँ पुष्टि आवश्यक पर्ने जनाएको छ।
शनिबार ७,००० भन्दा बढी बन्द ट्राफिक सिग्नलहरू सफलतापूर्वक पार गरिए पनि “विद्युत् अवरोधले एकैचोटि अत्यधिक पुष्टि अनुरोधहरू सिर्जना गर्यो, जसका कारण प्रतिक्रिया ढिलो भई पहिले नै अत्यधिक चापमा रहेका सडकमा जाम बढ्यो,” वेमोले जनाएको छ।
विश्वभरका रोबोट्याक्सी सञ्चालकहरूले मानवद्वारा टाढाबाट निगरानी र नियन्त्रण गर्ने ‘टेलिओपरेसन’ प्रविधि फरक–फरक स्तरमा प्रयोग गर्दै आएका छन्। वेमोमा ‘फ्लीट रेस्पोन्स’ एजेन्टहरूको टोली छ, जसले वेमो ड्राइभर (बोट) ले कुनै जटिल अवस्था भेट्दा सहयोग गर्छ।
तर यस्तो टाढाको मानवीय हस्तक्षेपको पनि सीमितता रहेको भन्दै, वेमोको घटनाले यस प्रविधिको प्रयोग कसरी गरिन्छ भन्ने विषयमा स्पष्ट नियमन आवश्यक भएको जर्ज मेसन विश्वविद्यालयको अटोनोमी एन्ड रोबोटिक्स सेन्टरकी निर्देशक तथा अमेरिकी सडक सुरक्षा नियामककी पूर्व सल्लाहकार मिसी कमिङ्सले बताएकी छन्।
उनका अनुसार, “रिमोट अपरेसनको मूल उद्देश्य नै प्रणाली अपेक्षित रूपमा नचल्दा मानव उपस्थित हुनु हो।” संघीय सरकारले रिमोट अपरेसनलाई नियमन गर्नैपर्छ भन्दै उनले थपिन्, “कुनै विनाशकारी असफलता हुँदा ब्याकअप रिमोट अपरेसन सुनिश्चित गर्नुपर्छ।”
क्यालिफोर्निया डिपार्टमेन्ट अफ मोटर भेहिकल्स (डीएमभी) र क्यालिफोर्निया पब्लिक युटिलिटिज कमिसन—जसले रोबोट्याक्सी परीक्षण र व्यावसायिक सञ्चालनका अनुमति दिन्छन्—ले घटनाको अध्ययन गरिरहेको बताएका छन्।
डीएमभीले आपतकालीन प्रतिक्रिया सम्बन्धी कदमहरूबारे वेमो र अन्य स्वचालित सवारी निर्माता कम्पनीहरूसँग छलफल गरिरहेको र रिमोट ड्राइभरहरूले “सुरक्षा, जवाफदेहिता र तत्परताका उच्च मापदण्ड” पूरा गर्ने सुनिश्चित गर्न नयाँ नियमहरू बनाइरहेको जनाएको छ।
प्रकाशित: १३ पुष २०८२, आईतवार
