जेम्स वेब स्पेस टेलिस्कोपले पत्ता लगायो १३ अर्ब वर्ष पुरानो सुपरनोभा

काठमाडौं ।

जेम्स वेब स्पेस टेलिस्कोप (जेडब्लूएसटी) र अन्य अन्तर्राष्ट्रिय वेधशालाहरूले १३ अर्ब वर्ष पुरानो सुपरनोभा पत्ता लगाएका छन्। मंगलबार युरोपियन स्पेस एजेन्सी (ईएसए) ले दिएको जानकारी अनुसार यो गामा-रे विस्फोट त्यतिबेला भएको थियो जब ब्रह्माण्डको उमेर मात्र करिब ७३० मिलियन वर्ष थियो। वेबले उक्त सुपरनोभा रहेको आकाशगंगालाई समेत ट्र्याक गर्न सफल भएको छ।

यसअघि विज्ञानमा दर्ता गरिएको सबैभन्दा पुरानो सुपरनोभा ब्रह्माण्ड १.८ अर्ब वर्षको हुँदा देखिएको थियो। नयाँ अवलोकन पहिलाको रेकर्डभन्दा एक अर्ब वर्षभन्दा बढी पुरानो ठहरियो।

“यो अवलोकनले ब्रह्माण्ड अहिलेको उमेरको ५ प्रतिशत मात्रै हुँदा पनि वेबले व्यक्तिगत तारा छुट्टै पहिचान गर्न सक्ने क्षमता दिएको प्रमाणित गर्छ,” सह-अनुसन्धानकर्ता एन्ड्र्यु लेभानले ईएसएको प्रेस विज्ञप्तिमा भने। उनले थपे, “पछिल्ला ५० वर्षमा पहिलो अर्ब वर्षभित्रको गामा-रे बर्स्ट देखिएको घटना निकै थोरै छन्। यो घटना अत्यन्त दुर्लभ र रोमाञ्चक हो।”

इन्याजेटका अनुसार अनुसन्धानकर्ताले १३ अर्ब वर्ष पुरानो यो विस्फोट आधुनिक सुपरनोभाजस्तै देखिएको निष्कर्ष निकाले। वैज्ञानिकहरूलाई यसको संरचनामा ठूलो भिन्नता हुने अपेक्षा थियो, किनकि प्रारम्भिक ताराहरू भारी तत्वमा गरिब, धेरै ठूला र छोटो आयु भएका मानिन्थे।

सह-अनुसन्धानकर्ता नियाल ट्यान्भिरले भने, “हामी खुला मन लिएर प्रवेश गर्‍यौँ, र वेबले देखायो कि यो सुपरनोभा आधुनिक सुपरनोभासँग लगभग उस्तै देखिन्छ।”

यो अवलोकन गर्न अन्तर्राष्ट्रिय समन्वयको दौडजस्तै वातावरण बनेको थियो। सबैभन्दा पहिले नासाको नील गेरेल्स स्विफ्ट वेधशालाले एक्स-रे स्रोतको स्थान पहिचान गर्‍यो, जसले वेबलाई दूरी नाप्न सहयोग गर्‍यो। त्यसपछि स्पेनको क्यानरी टापुस्थित नर्डिक अप्टिकल टेलिस्कोपले गामा-रे निकै टाढाबाट आएको हुनसक्ने संकेत दियो।

केही घण्टामै चिलीको युरोपियन साउदर्न अब्जर्भेटरीको भेरी लार्ज टेलिस्कोपले यसको उमेर बङ्ग सिद्धान्तपछि करिब ७३० मिलियन वर्ष पुरानो भएको अनुमान गर्‍यो। ईएसएका अनुसार यी सबै प्रक्रिया १७ घण्टाभन्दा कम समयमा सम्पन्न भए।

अनुसन्धान टोलीलाई अब ब्रह्माण्डको प्रारम्भिक चरणका गामा-रे बर्स्ट र ती पछाडिका आकाशगंगाहरूको अध्ययनका लागि वेब टेलिस्कोपमा थप समय दिइएको छ। “यो चमकले वेबलाई अरू धेरै हेर्न सहयोग गर्छ र आकाशगंगाको ‘फिङ्गरप्रिन्ट’ दिन सक्छ,” लेभानले भने।