ट्रम्प प्रशासनले नासाको बजेट २४ प्रतिशतले घटाउने

काठमाडौं ।

नासाको बजेट कटौती हुने हल्ला सही हुने देखिएको छ। ट्रम्प प्रशासनले गत मे २ मा आफ्नो प्रस्तावित २०२६ को “बजेट” सार्वजनिक गरेको छ, जसमा आगामी आर्थिक वर्षमा संघीय निकायहरूमा कोष वितरण कसरी गरिने हो भन्ने प्रारम्भिक रूपरेखा प्रस्तुत गरिएको छ।

अघिल्ला रिपोर्टहरूमा नासाको बजेटमा ठूलो कटौती हुने संकेत दिइएको थियो, र त्यो नै भएको छ। बजेटले नासाको बजेटलाई २०२५ मा स्वीकृत २४.८ अर्ब डलरबाट घटाएर १८.८ अर्ब डलरमा झार्ने प्रस्ताव गरेको छ — जुन २४ प्रतिशतको कटौती हो। गैर-नाफामुखी संस्था प्लानेटरी सोसाइटीका अनुसार यो अमेरिकी इतिहासमा नासाको बजेटमा एकै वर्षमा गरिएको सबैभन्दा ठूलो कटौती हुनेछ।

स्पेस डटकमका अनुसार यो कटौती विशेष गरी अन्तरिक्ष विज्ञान, पृथ्वी विज्ञान र पुराना मानव अन्वेषण प्रणालीहरूमा गहिरो हुनेछ, जसमा क्रमशः २.३ अर्ब डलर, १.२ अर्ब डलर र करिब ९० करोड डलर घटाइनेछ।

नासाका दिगो उड्डयन कार्यक्रमहरू पनि अन्त्य गरिनेछ, र प्रशासनको बजेटले विविधता, समावेशिता, समानता र पहुँच (डीईआईए) सम्बन्धी कार्यक्रमहरूमा दिइने कुनै पनि कोषलाई पूर्ण रूपमा हटाउने कुरा सुनिश्चित गर्ने बताइएको छ।

यदि यो बजेट कार्यान्वयन भयो भने नासाका केही ठूला कार्यक्रमहरू रद्द गरिनेछन्। तीमध्ये एक हो मङ्गल ग्रहबाट नमूना फर्काउने कार्यक्रम, जुन नासाको पर्सिभेरेन्स रोभरले संकलन गरेका सामग्रीहरूलाई युरोपेली अन्तरिक्ष एजेन्सीसँगको सहकार्यमा पृथ्वीमा ल्याउने योजना हो।

अर्को हो गेटवे, जुन चन्द्रमाको कक्षमा निर्माण गरिने योजना गरिएको अन्तरिक्ष स्टेशन हो, र नासाको आर्टेमिस चन्द्र कार्यक्रमको महत्त्वपूर्ण हिस्सा मानिन्छ।

आर्टेमिस कार्यक्रम पनि आगामी वर्षहरूमा पुनः संरचित हुने उल्लेख गरिएको छ।

“बजेटले अत्यन्त महँगो र ढिलो भइरहेको स्पेस लञ्च सिस्टम (एसएलएस) र ओरियन क्याप्सुललाई तीन उडानपछि बन्द गर्ने योजना बनाएको छ,”बजेट दस्तावेजमा उल्लेख गरिएको स्पेस डटकमले उल्लेख गरेको छ।

“एसएलएसमात्र प्रति उडान ४ अर्ब डलर खर्चिलो छ र १४० प्रतिशत बजेट भन्दा बढी लागिरहेको छ। बजेटले चन्द्रमामा हुने आगामी महत्वाकांक्षी मिसनहरूको लागि लागत-प्रभावकारी निजी प्रणालीहरूको प्रयोग गर्ने योजना बनाउँदै एसएलएस र ओरियनलाई प्रतिस्थापन गर्ने कार्यक्रमलाई कोष दिनेछ।”

एसएलएस र ओरियन हालसम्म एक पटक मात्र — २०२२ को अन्त्यमा चन्द्र कक्षसम्म गएर फर्किएको मानवरहित आर्टेमिस १ मिसनमा — उडाएका छन्। नयाँ बजेट योजनाअनुसार यी दुवै प्रणालीहरूलाई २०२७ मा चन्द्रमाको दक्षिण ध्रुव नजिक मानव अवतरण गर्ने लक्ष्य रहेको आर्टेमिस ३ पछि सेवा मुक्त गरिनेछ।

बजेटले नासाको एक मात्र शाखामा बजेट वृद्धि गरेको छ — मानव अन्तरिक्ष अन्वेषण, जसलाई झण्डै ६५० मिलियन डलर थपिएको छ।
यो ट्रम्प प्रशासनको प्राथमिकताको संकेत हो, जसले “चीनभन्दा अगाडि चन्द्रमा फर्किन र मङ्गलमा मानव पठाउन” प्राथमिकता दिएको दस्तावेजमा उल्लेख गरिएको छ।