जर्मनीका यी १६ वर्षे किशोरले बनाए दैनिक ५० हजार किलो समुद्री फोहोर सफा गर्ने ‘इन्टरसेप्टर’ रोबोट

काठमाडौं ।

सन् १९९४ जुलाई २७ मा जन्मिएका डच आविष्कारक र उद्यमी बोयान स्लाट विश्वव्यापी समस्याहरू समाधान गर्न ठूला परियोजनाहरू विकास गर्ने चाहनाले प्रेरित छन्। उनले द ओसन क्लिनअप नामक गैर-नाफामुखी संस्था स्थापना गरे र हालका कार्यकारी प्रमुख पनि उनी आफैं हुन्।

यो संस्थाको उद्देश्य समुद्रबाट प्लास्टिक हटाउने प्रविधिहरू विकास गर्नु र विस्तार गर्नु हो। संस्थाले सन् २०४० सम्ममा समुद्रमा तैरिरहेका ९० प्रतिशत प्लास्टिक हटाउने लक्ष्य राखेको न्युज१८ ले उल्लेख गरेको छ।

द ओसन क्लिनअप संस्था यसरी सुरु भयो

पानी तथा वातावरणसम्बन्धी उद्योगहरूमा काम गर्ने कम्पनीहरूका लागि आंशिक मुख्य बजार अधिकृत तथा सल्लाहकार पल बाल्समले एक्स (पूर्व ट्विटर) मा बोयान स्लाटले समुद्र सफा गर्ने ‘ट्र्यास-ईटिङ रोबोट’ कसरी निर्माण गरे भन्नेबारे लामो थ्रेड लेखेका छन्।

जब बोयान स्लाट १६ वर्षका थिए र ग्रीसमा बिदामा गएका थिए, त्यहाँ स्कुबा डाइभिङ गर्दा उनले समुद्रमा माछा भन्दा प्लास्टिक झोलाको संख्या बढी देखे। त्यसपछि उनले आफूलाई सोधे, “हामीले किन यो सफा गर्न सक्दैनौं?”

त्यस घटनाले उनलाई समुद्री प्लास्टिक प्रदूषणको विषयमा अनुसन्धान गर्न प्रेरित गर्‍यो। उनले स्कुलको एउटा परियोजना नै यो समस्याको प्रविधिमूलक समाधानबारे काम गर्न समर्पित गरे।

सन् २०१२ को अन्त्यतिर उनले टेडएक्स सम्मेलनमा आफ्ना विचार प्रस्तुत गरे। सन् २०१३ को फेब्रुअरीमा टेडएक्स भिडियोले विश्वभर चर्चा पाउँदा बोयानले द ओसन क्लिनअपसंस्थाको औपचारिक सुरुवात गर्न सके र आफ्नो एयरोस्पेस इन्जिनियरिङ पढाइ छोडे।

डेल्फ्ट युनिभर्सिटी अफ टेक्नोलोजीमा अध्ययन गर्दै गर्दा बोयानले जम्मा गरेको ३०० यो पकेट मनीसँगै योजना बनाउन थाले, तर सुरुमा प्रगति गर्न उनलाई निकै गाह्रो भएको थियो। केही महिनापछि, धेरै अनलाइन समाचार ब्लगहरूले उनको टेडएक्स प्रस्तुति साझा गरे र त्यसपछि उक्त भिडियो भाइरल भयो।

त्यही सफलताले बोयानलाई प्रारम्भिक स्वयंसेवकहरूको समूह बनाउने अवसर दियो र एक क्राउडसोर्सिङ अभियान सुरु गर्न मद्दत गर्‍यो, जसबाट वर्षभर चल्ने सम्भाव्यता अध्ययनको लागि आवश्यक रकम जुटाइयो। यही अध्ययन बोयानका प्रविधि समाधानहरूलाई व्यवहारमा ल्याउने पहिलो महत्वपूर्ण कदम बन्यो। द ओसन क्लिनअपको सुरुवात यसरी भएको थियो।

बोयानले द ओसन क्लिनअपसंस्थाको प्रारम्भिक अनुसन्धान, परीक्षण र विचारहरूमा भएका संशोधनहरूका लागि नेतृत्व गरे, जसले गर्दा संगठनले २०२१ मा प्रविधिको प्रमाण हासिल गर्न सफल भयो — नदी सफाइ र  द ग्रेट प्यासिफिक गार्बेज प्याच को सफाइ दुवै क्षेत्रमा।

समुद्रमा प्लास्टिक पस्न नपाओस् भन्ने उद्देश्यले द ओसन क्लिनअपले विश्वका अत्यधिक प्रदूषित केही नदीहरूमा इंटरसेप्टर स्थापना गरेको छ र  द ग्रेट प्यासिफिक गार्बेज प्याच  सफा गर्ने कार्यमा समेत सक्रिय छ।

इन्टरसेप्टर के हो ?

इन्टरसेप्टर एउटा पूर्णरुपमा स्वचालित र सौर्य ऊर्जाबाट चल्ने क्याटामारान हो जसले नदीमा स्थिर भएर समुद्रमा पस्नुअघि नै प्लास्टिक फोहोर जम्मा गर्छ। यसले दिनहुँ ५०,००० केजीसम्म फोहोर संकलन गर्न सक्छ।

“आज यी फोहोर खाने रोबोटहरू: प्रशान्त महासागरमा तैरिरहेका छन्, ठूला नदीहरूमा गस्ती गरिरहेका छन्, सरकार र कम्पनीहरूको समर्थनमा छन्, र २५०,००० केजीभन्दा बढी प्लास्टिक हटाइसकेका छन्,” पल बाल्समले एक्समा लेखेका छन्।

द ओसन क्लिनअपले २०२४ सम्ममा १ करोड १५ लाख केजी प्लास्टिक हटाएर अघिल्ला सबै वर्षहरूको जम्मा भन्दा बढी सफाइ गरेको छ।

द ओसन क्लिनअपमा ३० भन्दा बढी देशका १२० जनाभन्दा धेरै कर्मचारी कार्यरत छन्, र यसको मुख्यालय नेदरल्याण्ड्सको रोटरड्याममा छ। बोयान अझै पनि संस्थाको वैज्ञानिक र प्रविधिमूलक काममा सक्रिय छन्।

उनले करिब दर्जनवटा वैज्ञानिक लेख र धेरैजसो प्याटेन्टहरूमा सह-लेखकको भूमिका निभाएका छन्। सीईओका रूपमा उनले संस्थाको रणनीति, प्रमुख साझेदारहरूसँगको सम्बन्ध, र टोलीको नेतृत्वमा ध्यान केन्द्रित गरेका छन्।