क्वान्टम सुपर कम्प्युटरको प्रयोगमार्फत् अक्सफोर्डका वैज्ञानिकहरूले हासिल गरे ‘टेलिपोर्टेशन’

काठमाडौं ।

अक्सफोर्ड विश्वविद्यालयका अनुसन्धानकर्ताहरूले क्वान्टम टेलिपोर्टेशन गर्न सक्षम स्केलेबल क्वान्टम सुपर कम्प्युटर बनाएपछि क्वान्टम कम्प्युटिङमा एउटा प्रमुख माइलस्टोन (सफलता) हासिल भएको छ।

क्वान्टम कम्प्युटिङको तथाकथित स्केलेबिलिटी समस्यामा केन्द्रित यो सफलताले अर्को पुस्ताको प्रविधि उद्योग–अवरोधात्मकको स्तरमा पुर्याउन मद्दत गर्ने अनुसन्धानकर्ताहरूले दावी गरेका छन्।

दशकौंदेखिको अस्तित्वमा रहदै आएको क्वान्टम कम्प्युटिङको क्षेत्रमा भने हालैका वर्षहरूमा मात्र व्यावहारिक स्तरमा तिनीहरूलाई महसुस गर्न थालिएको छ।

द इन्डिपेन्डेन्टका अनुसार क्वान्टम फिजिक्सका गुणहरू प्रयोग गर्दै, यी अर्को पुस्ताका मेसिनहरूले डिजिटल जानकारी स्टोर र स्थानान्तरण गर्न प्रयोग गरिने ‘एक’ र ‘शून्य’ को परम्परागत बिटहरूलाई क्वान्टम बिटहरू (क्यूबिट्स) ले प्रतिस्थापन गरेका छन् जसले सुपरपोजिसन भनिने घटना मार्फत एकै समयमा एक र शून्यको रूपमा कार्य गर्न सक्ने उल्लेख गरिएको छ।

यसले क्वान्टम कम्प्युटरहरूलाई परम्परागत कम्प्युटिङ प्रविधि प्रयोग गर्ने आजका अत्याधुनिक सुपरकम्प्युटरहरूभन्दा म्याग्निच्युडको अर्डर हुन सक्ने सम्भावना प्रदान गर्ने बताइएको छ।

वैज्ञानिकहरूले क्वान्टम टेलिपोर्टेशन हासिल गरेको यो पहिलो पटक नभएको र यसअघि टोलीहरूले क्विटहरू मूभ नगरी एक स्थानबाट अर्को स्थानमा डाटा स्थानान्तरण गरेका थिए।

नेटवर्क लिङ्कमा एल्गोरिदमको न्यूनतम कम्पोनेन्टहरूका साथ लजिकल (तार्किक) गेटहरूको क्वान्टम टेलिपोर्टेशनको भने यो पहिलो प्रदर्शन भएको बताइएको छ।

क्वान्टम टेलिपोर्टेशन प्रविधिले भविष्यको ‘क्वान्टम इन्टरनेट’ को लागि जग बनाउन सक्छ, जसले कम्युनिकेसन्स (सञ्चार), कम्प्युटेसन (गणना) र सेन्सिङको लागि अल्ट्रा–सुरक्षित नेटवर्क प्रदान गर्नेछ भनी अनुसन्धानकर्ताहरूले दावी गरेका छन्।

“क्वान्टम टेलिपोर्टेशनको अघिल्लो प्रदर्शनहरू भौतिक रूपमा अलग गरिएका प्रणालीहरू बीच क्वान्टम स्टेट्सहरू स्थानान्तरणमा केन्द्रित थिए,” अध्ययनको नेतृत्व गरेका अक्सफोर्ड विश्वविद्यालयको भौतिक विज्ञान विभागका डगल मेनले भने।

“हाम्रो अध्ययनमा, हामी यी डिस्ट्यान्ट सिस्टम्स (टाढा प्रणालीहरू) बीच अन्तरक्रियाहरू सिर्जना गर्न क्वान्टम टेलिपोर्टेशन प्रयोग गर्दछौं। यी अन्तरक्रियाहरूलाई ध्यानपूर्वक टेलरिङ गरेर, हामी अलग क्वान्टम कम्प्युटरहरूमा राखिएका क्विटहरू बीच – क्वान्टम कम्प्युटिङको आधारभूत कार्यहरू – लजिकल (तार्किक) क्वान्टम गेटहरू प्रदर्शन गर्न सक्छौं।”

“यो सफलताले हामीलाई एउटा, पूर्ण रूपमा जडान गरिएको क्वान्टम कम्प्युटरमा फरक क्वान्टम प्रोसेसरहरूलाई प्रभावकारी रूपमा ‘एकसाथ वायर’ गर्न सक्षम बनाउँछ।”

अनुसन्धानकर्ताहरूले क्वान्टम प्रणालीमा पहिले देखि नै उपलब्ध भएको टेक्नोलोजी प्रयोग गरेर निर्माण र मापन गर्न सकिन्छ भनेर पनि देखाएको उल्लेख गरिएको छ।

“हाम्रो प्रयोगले नेटवर्क–वितरित क्वान्टम सूचना प्रोसेसिङ हालको टेक्नोलोजीसँग सम्भव छ भनि देखाउँछ” प्रोफेसर डेभिड लुकास, अनुसन्धान टोलीका प्रमुख अन्वेषक र यूके क्वान्टम कम्प्युटिङ र सिमुलेशन हबका प्रमुख वैज्ञानिकले भने।

“क्वान्टम कम्प्युटरहरू वृद्धि गर्न एक शक्तिशाली प्राविधिक चुनौती बनेको छ जसलाई सम्भवतः नयाँ फिजिक्स इनसाइटहरुका साथै आगामी वर्षहरूमा गहन इन्जिनियरिङ प्रयासहरू आवश्यक पर्दछ।”

नेचर जर्नलमा ‘डिस्ट्रिब्युटेड क्वान्टम कम्प्युटिङ अक्रस एन अप्टिकल नेटवर्क लिङ्क’ शीर्षकको अध्ययनमा फाइन्डिङ्गस (निष्कर्षहरू) प्रकाशित भएको इन्डिपेन्डेन्टले उल्लेख गरेको छ।
डगल मेन र बेथ निकोल वितरित क्वान्टम कम्प्युटरमा काम गर्दै।