विश्वको दोस्रो तिब्र कम्प्युटरले यसरी गर्यो ब्रह्माण्डको हालसम्मकै विशाल ‘सिमुलेशन’

काठमाडौं ।

संसारको दोस्रो छिटो सुपरकम्प्युटरले अहिले सम्मको सबैभन्दा जटिल कम्प्युटर सिमुलेशन सिर्जना गरेको छ। यो यसै महिना यसको प्रतिस्पर्धी मेशिन अनलाइन हुनुअघि सन्सारकै सबैभन्दा छिटो थियो।

यो सिमुलेशनको उद्देश्य अनुसन्धानकर्ताहरूले “कोस्मोलोजिकल हाइड्रोडाइनामिक्स” भनेर वर्णन गर्ने कुरा परीक्षण गर्नु हो। यो सुपरकम्प्युटरलाई फ्रन्टियर भनिन्छ, यो ओक रिज राष्ट्रिय प्रयोगशालामा अवस्थित छ भने यो एक विशाल यन्त्र हो।

स्पेस डटकमका अनुसार यो पहिलो एक्सास्केल सुपरकम्प्युटरको रूपमा निर्मित गरिएको हो, जसले प्रति सेकेन्ड १.१ एक्साफ्लप्ससम्म सञ्चालन गर्न सक्छ जुन १.१ क्विन्टिलियन फ्लोटिङ-पोइन्ट अपरेसनको बराबर हो।

यसमा ९४७२ वटा एएमडी सेन्ट्रल प्रोसेसिङ युनिट र ३७ हजार ८८८ एएमडी ग्राफिक्स प्रोसेसिङ युनिट छन्। लरेन्स लिभर्मोर राष्ट्रिय प्रयोगशालामा अवस्थित एल क्यापिटान फ्रन्टियरले यसै वर्षको नोभेम्बरमा १.७४२ एक्साफ्लप्ससहित यसलाई ओगट्नुअघि संसारको सबैभन्दा छिटो सुपरकम्प्युटर थियो।

अर्जोन राष्ट्रिय प्रयोगशालाबाट अमेरिकी ऊर्जा विभागको एक टोलीले फ्रन्टियरमा यसको हार्डवेयर/हाइब्रिड एक्सेलेरेटेड कोस्मोलोजी कोड (एचएसीसी) प्रयोग गर्यो।

लगभग १५ वर्ष पहिले विकास गरिएको एचएसीसीले ब्रह्माण्डको विकासको मोडेल बनाउँछ र यो कुनै पनि समयमा सबैभन्दा छिटो सुपरकम्प्युटरका लागि अनुकूलित गर्न सकिन्छ भन्ने हिसाबले यसको कोड लेखिएको थियो।

एचएसीसीलाई प्रारम्भमा पेटास्केल सुपरकम्प्युटरहरूमा तैनाथ गरिएको थियो (जुन क्वाड्रिलियन्स फ्लप्स गर्न सक्षम छन्), जुन फ्रन्टियर र एल क्यापिटान भन्दा कम शक्तिशाली छन्।

उदाहरणका लागि, अर्जोन टोलीको एक परियोजना एचएसीसीलाई समिट सुपरकम्प्युटरमा तीन विभिन्न कोस्मोलोजीहरूको मोडेल बनाउन प्रयोग गर्ने थियो, जुन पेटास्केल कम्प्युटर हो। यो नोभेम्बर २०१८ देखि जुन २०२० सम्म संसारको सबैभन्दा छिटो थियो।

ती तीन सिमुलेशनहरू स्टार ट्रेक ब्रह्माण्डका ग्रहहरूको नाममा राखिएका थिए: Qo’nos सिमुलेशन (क्लिंगन घर संसारको नाममा) ले ब्रह्माण्डलाई मानक कोस्मोलोजी मोडेल प्रयोग गरेर मोडेल बनायो अर्को भल्कन सिमुलेशनले विशाल न्युट्रिनोहरू समावेश गर्यो र फेरेञ्जिनार सिमुलेशन (फेरेञ्जी घर संसारको नाममा) ले एक यस्तो ब्रह्माण्ड अन्वेषण गर्यो जहाँ अँध्यारो ऊर्जा स्थायी थिएन, तर समयसँगै परिवर्तन हुन्थ्यो।

जब अँध्यारो ऊर्जा भिन्न हुन्छ भने यसले प्रारम्भिक ब्रह्माण्डमा ग्यालेक्सीहरूको बलियो समूहण गर्न सक्छ — जसलाई खगोलज्ञहरूले उच्च-रेडशिफ्ट ग्यालेक्सी सर्वेक्षणहरूमा खोज्न सक्दछन् भन्ने सिमुलेशनहरूको परिणामले देखायो।

स्पेस डटकमका अनुसार धेरै तरिकामा, परिणामस्वरूप सिमुलेशनहरू एक प्रमुख गहिरो खगोल विज्ञान सर्वेक्षण जस्तै विशाल र विस्तृत छन्। यद्यपि समिट सिमुलेशनहरू “गुरुत्वाकर्षण मात्र” सिमुलेशन थिए, तिनीहरूले अन्य बल वा प्रभावहरू समावेश गर्न पर्याप्त शक्तिशाली थिएनन्।

“यदि हामी चिलीमा रुबिन वेधशालाबाट सर्वेक्षण गरिएको ब्रह्माण्डको ठूलो भागलाई सिमुलेट गर्ने हो भने, तपाईं ठूलो समयका टुक्राहरू हेर्ने कुरा गर्दै हुनुहुन्छ — विस्तारका अरबौं वर्ष,” हबीबले भने।अत्यधिक शक्तिशाली सिमुलेशनहरू आवश्यक थिए जसले गुरुत्वाकर्षण बाहेकका अन्य बल र प्रभावहरू समावेश गर्न सकून्।

एचएसीसीलाई फ्रन्टियरमा सञ्चालन गर्न तयार पार्नका लागि एक्सास्काई परियोजनाका आवश्यकताहरू थिए कि एचएसीसी लाई फ्रन्टियरमा टाइटनमा भन्दा कम्तिमा ५० गुणा छिटो चल्नुपर्छ।

फ्रन्टियरले वैज्ञानिक समुदायलाई आफ्नो कोस्मोलोजिकल मोडेलहरूको अन्वेषण गर्न अनुमति दिनेछ।यसले अँध्यारो पदार्थको स्वभाव, अँध्यारो ऊर्जा को शक्ति वा परिमार्जित न्यूटनियन डायनामिक्सजस्ता वैकल्पिक गुरुत्वाकर्षण मोडेलहरूको बारेमा प्रश्न सोध्न सक्छ।

यदि कम्प्युटिङ शक्ति बढिरहन्छ भने हाम्रो ब्रह्माण्डका सिमुलेशनहरू थप विस्तृत र सही हुनेछन्, तर यो कहिलेसम्म हुनेछ? हामी आफैं एक सिमुलेशनमा बाँचिरहेका हुन सक्छौं भन्ने केही वैज्ञानिक विचारकहरूले सुझाव दिएका छन्।