अन्तरिक्षमा ४३ वर्षदेखि बन्द रहेको ‘रेडियो’ फेरि सुरु, नासाले पायो संकेत

काठमाडौं ।

अमेरिकी अन्तरिक्ष एजेन्सी नासाले ४७ वर्ष पुरानो भूउपग्रहसँग फेरि अन्तरिक्षमा सम्पर्क गरेको छ। अमेरिकाको अन्तरिक्ष इतिहासको सबैभन्दा लामो मिसन भोएजर-१ अन्तरिक्षयानसँग यो सम्पर्क भएको हो। सन् १९७७ मा, नासाले केही हप्ताको अन्तरालमा भोएजर १ र भोएजर २ अन्तरिक्ष यान प्रक्षेपण गर्यो। सोही अनुसार ती करिब ४७ वर्षदेखि कार्यरत छन्।

भीओएको रिपोर्टका अनुसार हालैका वर्षहरूमा नासालाई भोएजर अन्तरिक्ष यानसँग सञ्चार गर्न कठिनाइ भइरहेको छ। यसै वर्षको अप्रिलमा नासाले ५ महिनादेखि ‘भोयाजर १’ अन्तरिक्ष यानसँग सञ्चार गर्न नसकेको बताएको थियो।

वैज्ञानिकहरूले अन्तरिक्ष यानको डाटा बुझ्न सकेनन्

रिपोर्टका अनुसार नासाका अधिकारीहरूले ‘भोएजर १’ को अनबोर्ड कम्प्युटरमा चिपमा त्रुटि भएको बताएका छन्। जसका कारण अन्तरिक्ष यानले पठाएको डाटालाई वैज्ञानिकहरूले बुझ्न सकेनन् । तर, वैज्ञानिकहरूले पढ्ने तरिका परिवर्तन गरे र समस्या केही हदसम्म समाधान भयो।

यसपछि अक्टोबरमा सञ्चारको समस्या फेरि उठ्यो। जसका कारण वैज्ञानिकहरुले ‘भ्वाएजर १’ को डाटा ढिलो पाइरहेका थिए। त्यो समस्या अन्तरिक्ष यानको रेडियो ट्रान्समिटर प्रणालीसँग सम्बन्धित थियो।

यसपछि, जब कुनै कारणले नासाले अन्तरिक्ष यानलाई आफ्नो एउटा हिटर खोल्न भन्यो, तर भोयाजर १ को फल्ट प्रोटेक्शन प्रणाली सक्रिय भयो। यसको उद्देश्य बिजुली बचत गर्नु थियो। यस्तो अवस्थामा अन्तरिक्ष यानले प्राय: पठाउने रेडियो सिग्नलको सट्टा अन्य तरिकाले सिग्नल पठाउन थालेको थियो।

अवस्था यस्तो थियो कि नासाले सामान्य एक्स-ब्यान्डको सट्टा एस-ब्यान्डमा संकेतहरू प्राप्त गर्न थाल्यो। जब नासाले तिनीहरूलाई प्राप्त गर्न थाल्यो, र डाटा फेरि अन्तरिक्ष यानबाट आउन थाल्यो।

नासाका अनुसार एस–ब्यान्ड एक्स–ब्याण्डभन्दा निकै कमजोर छ, त्यसैले उनीहरु लामो समयदेखि एक्स–ब्यान्ड रेडियो सञ्चार प्रणाली सुरु गर्ने प्रयासमा थिए। चाखलाग्दो कुरा के छ भने, नासाले सन् १९८१ देखि एस-ब्यान्ड प्रयोग गरेको छैन। यसको अर्थ एजेन्सीले ४३ वर्षपछि भोएजर १ बाट फरक तरिकाले संकेतहरू प्राप्त गरेको छ।

भोएजर १ र भोएजर २ अन्तरिक्ष यान बृहस्पति ग्रह र शनि ग्रहको अवलोकन भ्रमण गर्न डिजाइन गरिएको थियो। दुबै अन्तरिक्ष यानले आफ्नो काम राम्रोसँग पूरा गरे। भोएजर २ सन् १९८९ मा युरेनस र नेप्च्युनको नजिक पुगेको थियो।

त्यसपछि दुई अन्तरिक्ष यानले अन्तरिक्षको टाढाका क्षेत्रहरू अन्वेषण गर्न नयाँ मिसन सुरु गरे। सन् २०१३ मा, नासाले भोयाजर १ ले हाम्रो सौर्यमण्डललाई अन्तरतारकीय (इन्टरस्टेलर) अन्तरिक्षबाट विभाजित गर्ने सीमा पार गरेको घोषणा गर्यो। “इन्टरस्टेलर” शब्दको अर्थ “ताराहरू बीच” हो। वैज्ञानिकहरू भनेअनुसार, इन्टरस्टेलर स्पेस त्यहाँबाट सुरु हुन्छ जहाँ कणहरूको निरन्तर प्रवाह र यसको चुम्बकीय क्षेत्र रोकिन्छ।