काठमाडौं ।
के हाम्रो पृथ्वीमा रहेको पानी समान यस ब्रह्माण्डमा अन्यत्र कतै हुन सक्छ? नयाँ अध्ययनले यस्तो संभावना देखाएको छ।
पृथ्वीबाट करिब ५० प्रकाश वर्ष टाढा एउटा सानो ताराको परिक्रमा गर्ने एक्सोप्लानेटमा हाम्रो जीवनका लागि आवश्यक पानी हुन सक्ने अध्ययनले देखाएको छ।
यो उल्लेखनीय छ कि हाम्रो सूर्य वरिपरि घुम्ने तर अन्य तारा वरिपरि घुम्ने त्यस्ता ग्रहहरूलाई एक्सोप्लानेट्स भनिन्छ। पानी रहेको अनुमान गरिएको एक्सोप्लानेटलाई एलएचएस ११४०बी (LHS 1140b) भनिन्छ।
एक्सोप्लानेट घुम्ने ताराको नाम एलएचएस ११४०बी हो। यो सानो र कम उज्यालो तारा हो र सेटस नक्षत्रमा अवस्थित छ।
सन् २०१७ मा वैज्ञानिकहरूले एलएचएस ११४०बी एक्सोप्लानेट पत्ता लगाएका थिए। त्यसयता धेरै टेलिस्कोपबाट यसलाई अवलोकन गरिएको छ। अन्वेषकहरूलाई अब थाहा छ कि एलएचएस ११४०बी एक चट्टानी ग्रह हो र हाम्रो पृथ्वी भन्दा लगभग १.७ गुणा चौडा छ।
अहिलेसम्म भएका सबै अवलोकनबाट एउटा अर्को कुरा पनि बाहिर आएको छ । एलएचएस ११४०बी पर्याप्त घना छैन। यसको अर्थ यो हो कि यसमा धेरै पानी हुनुपर्छ वा यसमा हाइड्रोजन र हेलियम जस्ता तत्वहरू हुनुपर्छ।
यद्यपि, अनुसन्धानकर्ताहरूलाई अझै थाहा छैन कि यी दुई तत्व मध्ये के हुन सक्छ। तर, यो रहस्य आगामी वर्षहरूमा खुल्न सक्छ। जेम्स वेब टेलिस्कोप जस्ता शक्तिशाली टेलिस्कोपहरूमार्फत यो पत्ता लगाउन सकिनेछ। यदि एलएचएस ११४०बीमा पानीको संसार छ भने, यो हाम्रो सौर्यमण्डल बाहिरको जीवनको खोजीमा एक्सोप्लानेट वैज्ञानिकहरूको पहिलो रोजाइ हुन सक्छ। यो अध्ययन द एस्ट्रोफिजिकल जर्नल लेटर्समा प्रकाशित भएको छ।
भर्खरै, अर्को रिपोर्टले तरल पानी विभिन्न परिस्थितिहरूमा पनि अरबौं वर्षसम्म एक्सोप्लानेट्सको सतहमा रहन सक्ने पत्ता लगाएको छ। बर्न युनिभर्सिटी, जुरिच युनिभर्सिटी र नेसनल सेन्टर अफ कम्पेटेन्स इन रिसर्च (एनसीसीआर)का अनुसन्धानकर्ताहरूले गरेको अध्ययनमा यो जानकारी दिइएको हो।
प्रकाशित: २८ पुष २०८०, शनिबार
