काठमाडौं ।
हामीले प्रयोग गर्ने हरेक इलेक्ट्रिक डिभाइसमा ब्याट्रीको प्रयोग हुने गरेको छ। मोबाइल फोन, स्मार्टवाचहरूदेखि विद्युतीय सवारीसाधनसम्म सबै ब्याट्रीबाट सञ्चालित हुन्छन्।
यद्यपि, धेरैजसो ब्याट्रीहरूमा खतरनाक, विषाक्त र संक्षारक पदार्थहरू हुन्छन् जुन ल्याण्डफिलहरूमा डिस्पोज गर्दा वा अन्यत्र फाल्दा वातावरणलाई प्रदूषित गर्न सक्छ।
सिसा, क्याडमियम र पारा जस्ता पदार्थहरूले मानिस र जनावरहरूलाई विषाक्त बनाउन सक्छ, माटो र जल प्रदूषण निम्त्याउन सक्छ र वातावरणमा लामो समयसम्म रहन सक्छ।
दक्षिण अष्ट्रेलियाको फ्लिन्डर्स विश्वविद्यालय र चीनको झेजियाङ विज्ञान–टेक विश्वविद्यालयका अनुसन्धानकर्ताहरूको टोलीले विश्वको पहिलो सुरक्षित र प्रभावकारी नन्–टक्सिक जलीय एल्युमिनियम रेडिकल ब्याट्री उत्पादन गर्न लामो बाटो तय गरेका छन्। उनीहरूले यी नयाँ ब्याट्रीहरू विकास गर्ने पहिलो चरण पूरा गरेका छन्।
रिचार्जेबल एल्युमिनियम-आयन ब्याट्रीहरू (एआईबी) ले हालसालै तिनीहरूको उच्च सैद्धान्तिक भोल्युमेट्रिक क्षमता, राम्रो सुरक्षा, र प्रचुर स्रोतहरूको कारणले धेरै ध्यान आकर्षित गरेको छ, यी ब्याट्रीहरूलाई सम्भावित रूपमा दिगो र कम लागतको ऊर्जा भण्डारण प्रणालीको रुपमा हेरिएको छ।
यद्यपि वर्तमान एआईबीमा वैज्ञानिकहरूले सामना गरिरहेका प्रमुख चुनौतीहरू मध्ये एक एआई३ प्लस आयन कम्प्लेक्सहरूको ढिलो गति हो, जसले कम क्याथोड दक्षता भएका एआईबीएस तर्फ लैजान्छ।
जैविक कन्जिगेटेड पोलिमरहरू एआईबीका लागि आयन ट्रान्सपोर्टको समस्यालाई सम्बोधन गर्न क्याथोड सामग्रीको लागि आशाजनक उम्मेद्वारहरू मानिन्छन्, तर तिनीहरूको ब्याट्री भोल्टेज आउटपुट प्रदर्शन कमजोर रहन्छ।
स्टेबल रेडिकलहरू जैविक इलेक्ट्रोएक्टिभ अणुहरूको वर्ग हो जुन विभिन्न जैविक ब्याट्री प्रणालीहरूमा व्यापक रूपमा प्रयोग गरिएको छ। तिनीहरूले धेरै लाभ प्रदान गर्छन्, जस्तै उत्पादनमा उच्च स्थिरता, इलेक्ट्रोकेमिकल विशेषताहरूको ट्युनेबिलिटी, र धेरै संरचनात्मक सम्भावनाहरू र गुणहरू रहेको टेकएक्स्पोर्टिजले लेखेको छ।
यस अघि अनुसन्धानकर्ताहरुले शोधकर्ताहरूले जैविक हाइब्रिड लिथियम–आयन ब्याट्रीहरू (एलआईबी), सोडियम–आयन ब्याट्रीहरू, र सबै–जैविक ब्याट्रीहरूको लागि कट्टरपन्थी सामग्रीहरू विकास गरेका छन्। तर यी रेडिकल सामग्रीहरू इलेक्ट्रोलाइटहरूमा तिनीहरूको (इलेक्ट्रो) रासायनिक प्रतिक्रियाको बुझाइको कमीको कारणले उदाउँदो रिचार्जेबल एल्युमिनियम–आयन ब्याट्रीहरूमा प्रयोग गरिएको छैन।
प्रकाशित: ३० असार २०८०, शनिबार
