काठमाडौं ।
विशाल सौर्य बेलुनहरू पृथ्वीको स्ट्र्याटोस्फियरको आवाजहरू रेकर्ड गर्न हावामा ७० हजार फिट माथि पठाइयो र माइक्रोफोनहरूले केही अप्रत्याशित ध्वनिहरू रेकर्ड गर्न सफल भएका छन्।
नासाका अनुसार स्ट्र्याटोस्फियर पृथ्वीको वायुमण्डलको दोस्रो तह हो, र यसको तल्लो तहमा ओजोन तह हुन्छ जसले सूर्यको पराबैंगनी विकिरणलाई अवशोषित गर्छ र छर्छ। स्ट्र्याटोस्फियरको पातलो, सुख्खा हावा हो जहाँ जेट विमान र मौसमका लागि बेलुनहरू आफ्नो अधिकतम उचाइमा पुग्छन्, र अपेक्षाकृत शान्त वायुमण्डलीय तह विरलै अशान्तिले विचलित हुन्छ।
न्यू मेक्सिकोको सान्डिया नेशनल ल्याबोरेटरीजका प्रमुख वैज्ञानिक ड्यानियल बोम्यानलाई ज्वालामुखीबाट उत्पन्न हुने कम-फ्रिक्वेन्सी ध्वनिहरूसँग परिचय गरिसकेपछि ग्रेजुएट स्कूलमा स्ट्र्याटोस्फियरको ध्वनि दृश्य अन्वेषण गर्न प्रेरित गरेको सीएनएनले रिपोर्ट गरेको छ। जसलाई इन्फ्रासाउन्डको रूपमा चिनिन्छ, र घटना मानव कानमा सुन्न नसकिने किसिमको हुन्छ।
बोम्यान र उनका साथीहरूले पहिले मौसमका बेलुनहरूमा क्यामराहरू उडाएर “माथिको कालो आकाश र तल पृथ्वीको तस्विर लिन” र सफलतापूर्वक आफ्नै सौर्य बेलुन निर्माण गरेका थिए।
उनले ज्वालामुखीको आवाज रेकर्ड गर्न बेलुनमा इन्फ्रासाउन्ड रेकर्डर जोड्ने प्रस्ताव गरे। तर त्यसपछि उनी र उनको युनिभर्सिटी अफ नर्थ क्यारोलिना, च्यापल हिलका सल्लाहकार जोनाथन लीसले “आधा शताब्दीसम्म स्ट्र्याटोस्फेरिक बेलुनहरूमा माइक्रोफोन राख्ने प्रयास नगरेको महसुस गरे।
“त्यसैले हामीले यो नयाँ प्लेटफर्मले के गर्न सक्छ भनेर खोजी गर्न थाल्यौं,” बोम्यानले भने। लीस पृथ्वी, सामुद्रिक र वातावरणीय विज्ञानका प्रोफेसर हुन् जसले सिस्मोलॉजी र ज्वालामुखी विज्ञानको अनुसन्धान गर्छन्।
बेलुनले कमर्शियल जेट उड्न सक्ने भन्दा दोब्बर सेन्सर लिन सक्छ।
“हाम्रो सौर्य बेलुनहरूमा, हामीले सतह र गाडिएको रासायनिक विस्फोटहरू, गर्जन, समुद्री छालहरू ठोकिने, प्रोपेलर विमान, सहरको आवाज, सबर्बिटल रकेट प्रक्षेपण, भूकम्प, र हुनसक्छ मालवाहक रेल र जेट विमानहरू रेकर्ड गरेका छौं,” बोम्यानले भनेका छन्, “हामीले आवाजहरू पनि रेकर्ड गरेका छौं जसको उत्पत्ति अस्पष्ट छ।”
रिपोर्टकाअनुसार शिकागोमा अमेरिकाको ध्वनिक समाजको १८४ औं बैठकमा बिहीबार निष्कर्षहरू साझा गरिएको थियो।
अन्टार्कटिका परिक्रमा गर्ने नासा बेलुनबाट बोम्यानले साझा गरेको रेकर्डिङमा समुन्द्री छालहरूको टक्करको इन्फ्रासाउन्ड समावेश छ, जुन निरन्तर सुस्केरा जस्तो देखिन्छ। तर अन्य क्र्याकल्स र रस्टलिंगको ध्वनी उत्पत्ति अज्ञात भएको बताईएको छ।
स्ट्र्याटोस्फियरमा, “त्यहाँ रहस्यमय इन्फ्रासाउन्ड संकेतहरू छन् जुन केही उडानहरूमा प्रति घण्टा केही पटक देखा पर्दछ, तर यसको स्रोत पूर्ण रूपमा अज्ञात छ,” बोम्यानले भने।
प्रकाशित: ३१ बैशाख २०८०, आईतवार
