काठमाडौं ।
विद्युतीय सवारी साधनमा प्रयोग हुने ब्याट्रीसहित मोबाइल र ल्यापटप बनाउन प्रयोग हुने लिथियमको ठूलो भण्डार भारतको राजस्थानमा भेटिएको छ। केही महिनाअघि जम्मु कश्मीरमा देशको पहिलो लिथियम भण्डार भेटिएको थियो। राजस्थानको नागौरको देगानामा पाइने लिथियमको भण्डार सो पहिलेको भन्दा धेरै रहेको भारतीय मिडियाहरुले रिपोर्टमा उल्लेख गरेका छन्।
यी भण्डारमा रहेको लिथियमले देशको ८० प्रतिशत आवश्यकता पूरा गर्न सक्ने भारतीय सरकारी अधिकारीहरुको दाबी छ। यसले लिथियमको लागि चीनमाथिको भारतको निर्भरता कम गर्न सक्छ। राजस्थानमा पाइने यो भण्डारले लिथियम आपूर्तिमा चीनको प्रभुत्व समाप्त गर्न सक्ने विश्वास गरिएको छ।
लिथियमको लागि, भारत पूर्ण रूपमा विदेशबाट आपूर्तिमा निर्भर छ। राजस्थानको डेगानाको रेनभाट पहाडमा लिथियमको भण्डार फेला परेको छ जहाँबाट कुनै समय टंगस्टन खनिज आपूर्ति गरिएको थियो। बेलायती शासनकालमा देगानाको रेनवाटको पहाडमा टंगस्टन भेटिएको थियो।
यस वर्षको सुरुमा भारतीय भूगर्भ सर्वेक्षण (जीएसआई) ले जम्मु कश्मीरको रियासी जिल्लामा लिथियमको भण्डार फेला पारेको थियो। लिथियम, निकल र कोबाल्ट जस्ता धेरै खनिजहरू भारतमा आयात गरिन्छ। भारतमा मोबाइल फोनदेखि सौर्य प्यानलमा प्रयोग हुने महत्वपूर्ण खनिजको आवश्यकता बढ्दै गएको छ। देशले यी खनिजहरू खोज्न र प्रशोधन गर्न आवश्यक भएको रिपोर्टमा उल्लेख छ।
नुनदेखि अटोमोबाइलसम्मको व्यापार गर्ने टाटा समूहले भारत र युरोपमा ईभीका लागि ब्याट्री सेल प्लान्टहरू स्थापना गर्ने योजना बनाएको छ। भर्खरै, टाटा समूहको अटोमोबाइल कम्पनी टाटा मोटर्सका प्रमुख वित्तीय अधिकारी पीबी बालाजीले इलेक्ट्रिक कारहरूमा स्थानीय कम्पोनेन्टको हिस्सा बढाउन इभी ब्याट्रीहरूको लागि सेल उत्पादनलाई स्थानीयकरण गर्नु महत्त्वपूर्ण भएको बताएका थिए।
यसले कम्पनीलाई स्थानीय आपूर्ति श्रृंखला बनाउन मद्दत गर्नेछ। उनले टाटा मोटर्सले ब्याट्री सेल उत्पादनका लागि भारतबाहेक युरोपमा प्लान्ट स्थापना गर्ने विचार गरिरहेको बताएका थिए। यससँगै युरोपमा कारखाना रहेको कम्पनीको प्रिमियम कार युनिट जगुआर ल्याण्ड रोभरको ब्याट्री सेलको आवश्यकता पनि पूरा हुनेछ।
प्रकाशित: २६ बैशाख २०८०, मंगलवार
