काठमाडौं ।
एलियनको नाम सुन्ने बित्तिकै दिमागमा यस्तो आकृति उब्जिन्छ, जुन मान्छे जस्तो हुँदैन। यो विषय सधैं सनसनीपूर्ण ढंगले प्रस्तुत गरिन्छ, जबकि हामीलाई थाहा नै छैन कि एलियनहरू कस्तो देखिन्छन् ? उनीहरुको स्वभाव हामीप्रति कस्तो हुनसक्छ।
पृथ्वीबाहेक अन्य जीवन कहाँ छ भनेर संसारभरका वैज्ञानिकहरू वर्षौंदेखि यो खोजीमा लागेका छन् । यदि त्यहाँ एलियनहरू छन् भने, तिनीहरू कहाँ छन्? यस खोजमा राडार र स्याटेलाइटको सहयोग लिइएको छ। सम्भावित संकेतहरू पत्ता लगाइँदैछ, जुन एलियनहरूबाट आएको हुन सक्छ।
तर एक अध्ययनले भनेको छ कि एलियनहरू हामीसम्म पनि त्यस्तै तरिकाले पुग्न सक्छन्।
रोयल एस्ट्रोनोमिकल सोसाइटीको मासिक सूचनामा प्रकाशित एक अनुसन्धान रिपोर्टले मोबाइल टावर सिग्नलहरू प्रयोग गरेर एलियनहरूले हामीलाई ट्र्याक गर्न सक्षम हुन सक्ने सुझाव दिन्छ।
उल्लेखनीय कुरा के छ भने पछिल्लो दशकमा पृथ्वीमा मोबाइल फोनको नेटवर्क बिछ्याइएको छ। यसका लागि हरेक देशले लाखौं रेडियो ट्रान्समिसन टावरहरू जडान गरेका छन्, जसलाई मोबाइल टावर पनि भनिन्छ।
हाम्रो पृथ्वीमा लाखौं मोबाइल टावरहरू भएका कारण तिनीहरूबाट निस्कने रेडियो सिग्नलको केही अंश अन्तरिक्षमा पनि जान्छ। यदि एलियनसँग पनि प्रविधि छ र रेडियो खगोल विज्ञानसँग सम्बन्धित क्षमताहरू छन् भने पृथ्वीबाट निस्कने संकेतहरू एक दर्जन प्रकाश वर्ष वा सोभन्दा कम समयमै पत्ता लगाउन सकिने अध्ययनले देखाएको छ।
एक रिपोर्टका अनुसार रेडियो सिग्नलको सबैभन्दा बढी चुहावट सैन्य राडारबाट हुन्छ। त्यसपछि मोबाइल फोन टावरको संख्या आउँछ, किनभने तिनीहरूको संख्या बढ्दै गएको छ।
यद्यपि, त्यसबेला एलियनहरू हामीसम्म पुग्न सक्षम हुन्छन् जब तिनीहरूसँग प्राविधिक रूपमा संसाधन हुन्छन्। अध्ययनले एलियनहरूसँग हाई-टेक टेक्नोलोजी हुने सम्भावना कत्तिको छ भन्न सकेको छैन।
पृथ्वीको सबैभन्दा नजिकको तारा प्रणालीमा एलियनहरू छन् भने तिनीहरूले सेल फोन टावरहरूबाट रेडियो सिग्नलहरू पत्ता लगाउन सक्ने अनुसन्धानले देखाएको छ।
उक्त अनुसन्धानले अहिलेका फोरजी एलटीई टावरले अधिकतम ४ गीगावाटसम्मको रेडियो सिग्नल उत्पन्न गर्ने देखाएको छ। सो रेडियो सिग्नल हाम्रो सबैभन्दा नजिकको ताराहरु एचडी ९५७३५, बर्नार्ड स्टार र अल्फा सेन्चुरी ए नामक ताराबाट आएको सिग्नलको बराबरी रहेको बताईएको छ।
“हामीले प्रदर्शन गरेका छौं कि मोबाइल टावरको चुहावट आवधिक, दिशामा निर्भर छ, र हाल पृथ्वीको १० प्रकाश-वर्ष भित्र अवस्थित नजिकैको सभ्यताले पत्ता लगाउन सक्दैन। तर ग्रीन बैंक टेलिस्कोप (जीबीटी) जस्तै संवेदनशीलता भएको उपकरण प्रयोग गरेर यसलाई हेर्नसक्नेछन्,” अनुसन्धानकर्ताहरुले भनेका छन्।
पत्ता लगाउने क्षमताको सन्दर्भमा, पृथ्वीको १० प्रकाश वर्ष भित्र अवस्थित कुनै पनि नजिकको सभ्यता र जीबीटीसँग तुलनायोग्य प्राप्त गर्ने प्रणालीले पृथ्वीको मोबाइल टावर चुहावट पत्ता लगाउन नसक्ने अनुसन्धानकर्ताहरुको ठहर छ। पारस्परिक रूपमा, उही पावर स्तरहरूमा मोबाइल टावरहरूबाट रेडियो सिग्नलहरू चुहावट गर्ने कुनै पनि अवस्थित बाह्य सभ्यताले जीबीटीद्वारा पत्ता लाग्दैन।
“तर स्क्वायर किलोमिटर एरे (एसकेए) जस्ता नेक्स्ट जेनरेशन टेलिस्कोपहरूले अझ राम्रो गर्न सक्छन् तर अझै पनि यी न्यून स्तरको चुहावट उत्सर्जन पत्ता लगाउन केही तरिकाबाट टाढा छन्। यदि चुहावट पत्ता लगाउन सकिन्छ भने, एक बाह्य पर्यवेक्षकले हाम्रो ग्रहको प्रकृति र यसको सतहमा प्रविधिको वितरणको विभिन्न विवरणहरू पत्ता लगाउन सक्षम हुनेछ,” उनीहरुले लेखेका छन्।
अनुसन्धानकर्ताले सो मोडेललाई थप शक्तिशाली ५जी मोबाइल प्रणालीहरू, राडार स्थापनाहरू, ग्राउन्डमा आधारित अप-लिङ्कहरू (डीप स्पेस नेटवर्क सहित), तथा स्टारलिंक र वनवेब लगायत र लो-अर्थ अर्बिट कन्स्टलेशनहरूका विभिन्न प्रकारका भूउपग्रह सेवाहरू समावेश गर्ने योजना बनाएका छन्।
उक्त अनुसन्धान रिपोर्ट न्यूटन कोष परियोजना, डारा (रेडियो खगोल विज्ञानको साथ अफ्रिकामा विकास)द्वारा सहयोग गरिएको र बेलायतको विज्ञान र प्रविधि सुविधा परिषद (एसटीएफसी) द्वारा पुरस्कृत गरिएको छ।
प्रकाशित: २४ बैशाख २०८०, आईतवार
